Wetgeving accountants: ‘eerst nadenken, dan pas doen’

Dat stelt mr. drs. Eva Eijkelenboom in haar proefschrift over maatregelen die de laatste jaren grote invloed op het accountantsberoep hebben gehad. “Eerst nadenken en dan doen”, aldus Eijkelenboom. “De toekomst van het beroep is gebaat bij goed onderbouwde verandervoorstellen.” Zij promoveert vrijdag 24 mei aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.

Maatregelen met invloed op accountantsberoep
Eijkelenboom onderzocht de invoering van het AFM toezicht op accountantsorganisaties, de invoering van het intern toezicht op het bestuur van de accountantsorganisatie en de uitbreiding van de controleverklaring. “Wetgeving zou moeten leiden tot vertrouwensherstel in de accountant en verbetering van de controlekwaliteit. Of de wetgeving dat ook bewerkstelligt, is echter niet evident”, aldus de promovendus.

Lees ook: 3 factoren die meest bijdragen aan kwaliteit wettelijke controles

Wetgeving voor accountantsorganisaties onvoldoende doordacht
Negatieve media-aandacht en incidenten leiden tot politieke aandacht, met vlug opgestelde wetgeving als gevolg. Zo is er geen eenduidig wetenschappelijk bewijs dat de invoering van een onafhankelijk intern toezichtsorgaan binnen accountantsorganisaties, in de vorm van een raad van commissarissen, bijdraagt aan kwaliteitsverbetering. Maar dat interne toezichtsorgaan is nu wel wettelijk verplicht.

Sterker nog: de invoer van een raad van commissarissen was een voorstel uit de sector uit 2014. Onder politieke druk werden de accountantsorganisaties verplicht dit voorstel te implementeren. Pas in juli 2018 volgde een wettelijke verplichting. En die week af van het sectorvoorstel, bijvoorbeeld op het gebied van de onafhankelijkheidsvereisten. Gevolg: onduidelijkheid en onnodig hoge kosten.

Kansen voor vertrouwensherstel
Er zijn verschillende aanwijzingen dat de kwaliteit van de accountantsorganisaties is verbeterd, zo blijkt bijvoorbeeld uit de controleverklaringen en rapportages van de AFM. Maar het vertrouwensherstel wordt belemmerd door bijvoorbeeld negatieve berichtgeving in de media, die veelal volgt op AFM rapporten. “Eerst nadenken en dan doen”, aldus Eijkelenboom. “De toekomst van het beroep is gebaat bij goed onderbouwde verandervoorstellen.”

Eijkelenboom verdedigt haar proefschrift getiteld 'Vertrouwen voorop' op vrijdag 24 mei aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.