‘Maak meer ruimte voor maatwerk in pensioenen’

De grote waarde voor deelnemers, in combinatie met een goede beheersbaarheid van de risico’s, onderstreept het belang om meer ruimte te creëren voor individuele differentiatie in het pensioenstelsel.

Met name het afstemmen van de premie-inleg op het bezit van een eigen woning kan mensen gedurende de hele levenscyclus veel welvaartswinst opleveren. Dit voorkomt oversparen bij mensen die vermogen opbouwen via het pensioen én via het aflossen van de hypotheek. Ook kan worden gedacht aan het differentiëren in het risicoprofiel van beleggingen en het aanbieden van de optie om een deel van het opgebouwde pensioenvermogen op de pensioendatum direct op te nemen voor het aflossen van een schuld.

Maar er zijn ook risico’s. Maatwerk levert alleen welvaartswinst op als de kosten als gevolg van individuele fouten kunnen worden ingeperkt. Verkeerde beslissingen zoals beleggingskeuzes leveren veel welvaartsverlies op. Om individuele fouten te verminderen, is een zorgvuldige vormgeving van de architectuur rondom maatwerk en individuele keuzes dan ook cruciaal. Maatwerk zal zich daarom beperken tot enkele goed omschreven keuze-opties binnen de collectieve pensioenen.

Naast het maken van foute beslissingen op individueel niveau, wordt het verlies van solidariteit genoemd als risico van maatwerk. Op dit punt zijn de onderzoeksresultaten geruststellend: de zekerheid van een goed collectief pensioen weegt voor veruit de meeste mensen zwaarder dan de mogelijke winst van calculerend of strategisch gedrag door zich te onttrekken aan de collectiviteit. Ook in de praktijk is er vooralsnog geen sprake van strategisch keuzegedrag bij bestaande keuzes.

Bekijk voor een toelichting het video-interview met onderzoeker Roel Mehlkopf.