Erfgenamen beter beschermd tegen nalatenschapsschulden

In het bestaande erfrechtstelsel kan een erfgenaam een nalatenschap aanvaarden of verwerpen. De aanvaarding kan op twee manieren: zuiver of beneficiair. Zuivere aanvaarding houdt in dat een erfgenaam de nalatenschap zonder voorbehoud accepteert. Een erfgenaam kan zuiver aanvaarden door een verklaring bij de griffie af te leggen, maar ook door een gedraging of door het laten verlopen van een termijn. Na zuivere aanvaarding kan de erfgenaam vrij beschikken over alle nalatenschapsgoederen, maar staat hij met zijn privévermogen ook in voor schulden van de nalatenschap. Bij beneficiaire aanvaarding is een erfgenaam alleen met geërfd vermogen aansprakelijk voor schulden van de nalatenschap. De erfgenaam moet de nalatenschap afwikkelen onder toezicht van de kantonrechter en kan pas beschikken over de nalatenschap als alle schulden zijn voldaan.
 
In de praktijk blijkt dat erfgenamen al snel  een nalatenschap zuiver aanvaarden zonder dat zij zich daarvan bewust zijn. Dat kan bijvoorbeeld door het meenemen van spullen of het erkennen van een schuld van de erflater. Omdat een eenmaal gemaakte keuze voor zuivere aanvaarding onherroepelijk is, kan een erfgenaam hierdoor in de financiële problemen komen.  Met het wetsvoorstel wil minister Van der Steur de regeling voor zuivere aanvaarding door een bepaalde gedraging verduidelijken. Zo is straks pas sprake van zuivere aanvaarding  als een erfgenaam goederen van de nalatenschap verkoopt of op andere wijze onttrekt aan eventuele schuldeisers.
 
Verder komt de minister met een uitzonderingsclausule voor gevallen waarin de erfgenaam na zuivere aanvaarding wordt geconfronteerd met een onverwachte schuld. Daarbij valt te denken aan de situatie dat pas na het overlijden van de erflater duidelijk wordt dat hij tijdens zijn leven een onrechtmatige daad heeft gepleegd en schadeplichtig is. Om te voorkomen dat een erfgenaam met privévermogen moet instaan voor een dergelijke schuld wordt een clausule voorgesteld op grond waarvan de erfgenaam de kantonrechter kan verzoeken om bescherming van zijn privévermogen.
 
Uit het wetsvoorstel wordt duidelijk dat de minister niet kiest voor een nieuw erfrechtstelsel waarin erfgenamen een nalatenschap voortaan standaard beneficiair aanvaarden. Die keuze zou voor de meeste erfgenamen onnodige extra kosten met zich meebrengen omdat de nalatenschap dan volgens de wettelijke vereffeningsregels moet worden afgewikkeld. Bovendien zou die optie leiden tot een extra belasting van de rechterlijke macht. Volgens de minister is zo’n stelselwijziging ook niet noodzakelijk omdat veruit de meeste nalatenschappen positief zijn. Het huidige stelsel zorgt ervoor dat de meeste erfgenamen op eenvoudige wijze, namelijk in onderling overleg, de nalatenschap kunnen afwikkelen.