Duurzaamheid; geweldige kansen voor controllers en accountants

Als je sommige politici en media mag geloven, is duurzaamheid in financieel opzicht een bodemloze put. Het halen van bijvoorbeeld de klimaatdoelen is ontzettend duur, waardoor er welvaartsverlies optreedt. Vooral de armere burger gaat de rekening betalen, wordt vaak gesteld. Ook zal het streven om Nederland in 2050 volledig circulair te laten zijn de concurrentiepositie van het Nederlandse bedrijfsleven verslechteren en daarmee ons vestigingsklimaat aantasten, wordt vaak gesuggereerd. Maar is dat ook zo? 

In dit artikel zal ik niet ingaan op de vraag of de aarde echt opwarmt en of er daadwerkelijk sprake is van een toekomstig tekort aan bijvoorbeeld olie, gas en grondstoffen.  Veel interessanter is het om – gegeven de doelstellingen – in kaart te brengen welke gevolgen het overheidsbeleid gaat hebben voor individuele organisaties en hun medewerkers en dan met name de financials. 

Theo van Houten is hoofddocent management accounting en onderzoeker bij het lectoraat Financial control aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Dit is zijn nieuwste boek over: duurzame bedrijfsvoering.

Eerst maar even wat cijfers. Volgens adviesbureau McKinsey gaat het bereiken van de klimaatdoelstellingen in Nederland circa 200 miljard euro kosten. Anderen, zoals politici van Forum van Democratie (FvD), spreken van nog veel hogere bedragen: zij komen op 1.000 miljard euro uit. Wat het ook wordt, de bedragen zijn enorm. Maar elke bedrijfseconoom weet dat tegenover kosten van de een, opbrengsten van anderen staan. Er zijn dus ook organisaties die enorm gaan verdienen door het beleid! 

McKinsey verwacht hierdoor voor de Nederlandse economie een extra groei van 2 procent,  dus ruim 7 miljard euro per jaar. Die extra groei vertaalt zich in extra werkgelegenheid. Volgens de onderzoekers van McKinsey zal dit leiden tot minimaal 45.000 extra banen en de overheid schat dit zelfs nog wat positiever in, namelijk 54.000 extra fulltime jobs. Kloppen de cijfers van het FvD, dan zullen de macro-economische gevolgen dus nog gunstiger kunnen zijn. Dat wil overigens niet zeggen dat er rond de verdeling van de opbrengsten en kosten van het beleid geen probleem is, maar het is de politiek die hiervoor verantwoordelijk is en die via bijvoorbeeld belastingen en subsidies tot een rechtvaardige verdeling van de gevolgen kan komen. Waarbij dus geldt dat er meer welvaart te verdelen valt! 

Als we specifieker inzoomen op de groei van de werkgelegenheid die het klimaatbeleid teweeg brengt, dan moet in eerste instantie gedacht worden aan extra banen voor technici, zoals installateurs van zonneparken en windmolens, bouwvakkers die gebouwen aanpassen, ontwerpers en productiepersoneel van nieuwe machines et cetera. Maar ook heel andere beroepsgroepen zullen baat ondervinden door een duurzamer beleid. Dat geldt bijvoorbeeld voor financials. Voor vier groepen financials wordt dit nader toegelicht, namelijk voor controllers, accountants, financieel adviseurs en fiscalisten.

Controllers
Het werkveld van controllers is de afgelopen jaren drastisch veranderd. Tot de jaren ’90 kwam de functie zelden voor. Op ‘kantoor’ zaten vooral administrateurs en administratief medewerkers die registrerende taken uitvoerden en zo nu en dan bedrijfseconomische adviezen gaven. De kantoorautomatisering zorgde er echter voor dat dit werk steeds minder arbeidsintensief werd, maar gelukkig kon de teruggang in werkgelegenheid worden opgevangen door verandering van het takenpakket. Organisaties werden namelijk steeds complexer en dat betekende dat het management meer behoefte kreeg aan betrouwbare stuurinformatie om de organisatie in control te houden. Goede administrateurs en nieuwe lichtingen studenten werden daarom opgeleid tot financial controllers. 

Dergelijke functionarissen zijn in staat om het management te voorzien van nuttige financiële overzichten en ze kunnen goed toelichten wat de betekenis is van de informatie op die overzichten. Door steeds slimmer wordende software wordt dit werk echter minder arbeidsintensief. Gelukkig dient zich nu een nieuwe kans aan voor controllers. Het management heeft steeds meer behoefte aan sparringpartners die kunnen meedenken met het verbeteren van de bedrijfsvoering. En die bedrijfsvoering wordt steeds complexer omdat organisaties niet alleen meer sturen op financiële waarde alleen, maar ook sociale en ecologische waarde willen creëren. Dat is nodig omdat het wettelijk verplicht is of wordt, maar ook omdat het bijvoorbeeld financiële voordelen oplevert. 

De nieuwe controller, de business controller, denkt dus actief mee met het management over de kansen die het nieuwe overheidsbeleid biedt en de aanpassingen die nodig zijn in het businessmodel en de bedrijfsprocessen om echt te verduurzamen. In plaats van een wankel plekje bij de uitgang krijgt een goede business controller hiermee een stevige zitplaats op de bijrijdersstoel!

Lees ook: CO2-rapportages: 3 scopes om doelen Parijs-akkoord te halen

Accountants
Ook controlerend accountants merken de gevolgen van automatisering. Het simpele handwerk is verdwenen, maar daar staat tegenover dat er kwalitatief zeer hoogwaardig werk is bijgekomen bij controles waar veel IT-kennis voor nodig is. Ook zorgt de regeldruk vanuit overheden en andere toezichthouders voor extra controlewerkzaamheden. Maar daar blijft het niet bij. Omdat organisaties die echt duurzaam willen opereren ook transparant zijn over hun sociale en ecologische prestaties, rapporteren ze hier ook over. Dit wordt integrated reporting genoemd. Ook die extra rapportages worden gecontroleerd, wat betekent dat accountants hun werkgebied en daarmee hun omzet en werkgelegenheid kunnen uitbreiden als zij kennis hebben omtrent duurzaamheidsrapportages. 

Financieel adviseurs
Financieel adviseurs zijn er in allerlei soorten en maten. Het zijn bijvoorbeeld accountants die voor MKB-organisaties als bedrijfsadviseur optreden, maar ook bankiers en andere financieel specialisten. Duurzaamheid biedt voor deze beroepsgroep grote kansen. Wat voorbeelden. Organisaties hebben vaak enorme bedragen geïnvesteerd in werkkapitaal, zoals debiteuren en voorraden. Dat is zowel in financieel als in ecologisch opzicht ongewenst. Er moet geld geleend worden om dat werkkapitaal te financieren, er worden grondstoffen gekocht en eindproducten gemaakt die nog niet nodig zijn en wellicht zelfs nooit kunnen worden verkocht. Zo worden er voor enorme bedragen aan voorraden voedsel en kleding tegen dumpprijzen verkocht of zelfs weggegooid omdat ze over de datum of uit de mode zijn. 

Door een betere samenwerking tussen afnemers en leveranciers kan het werkkapitaal tot een minimum beperkt blijven. Daartoe zijn nieuwe vormen van supply chain finance ontwikkeld, zoals reverse factoring, pay on production en systemen voor risicodeling. Een ander probleem waarmee organisaties te kampen hebben, is de wispelturigheid van afnemers: een klant is niet meer per se een vaste klant en dat verhoogt de onzekerheid. 

Door het slim inzetten van financiële instrumenten kan dat veranderen. Zo kan bijvoorbeeld crowdfunding eraan bijdragen dat er een community ontstaat en zowel de producent als de afnemer er belang bij hebben dat er van langdurige samenwerking sprake is die elke betrokkene voordelen biedt. Ook zijn er financiële instrumenten ontwikkeld die organisaties stimuleren om samen te werken en gezamenlijk producten te ontwikkelen en te produceren die minimale ecologische gevolgen, maximaal sociaal rendement en een gezonde winstgevendheid op langere termijn garanderen. Tot slot zullen financieel adviseurs als vraagbaak kunnen optreden op het gebied van subsidies die in toenemende mate verstrekt zullen worden om een duurzaam beleid te voeren.

Fiscalisten
Duurzaamheid gaat enorme gevolgen krijgen voor de fiscale wetgeving. Ten eerste zal de wetgeving verder ‘vergroenen’: milieubelastende productie en consumptie zal zwaarder worden belast, terwijl inkomen uit arbeid wellicht minder zwaar belast zal worden. Ook zal het belastingstelsel waarschijnlijk worden ingezet om de verdere sociale tweedeling in de maatschappij tegen te gaan. Er is immers in toenemende mate sprake van een tweetal kloven. Ten eerste de kloof in opleiding. Mensen met een lagere opleiding of een opleiding die minder goed aansluit bij de eisen die de arbeidsmarkt stelt, zullen het bij een ongewijzigd fiscaal beleid in toenemende mate moeilijk gaan krijgen. Daar zal de overheid vast iets aan willen doen en dat zal het belastingstelsel beïnvloeden. 

Een tweede kloof bestaat tussen particulieren en een groot deel van het MKB enerzijds en multinationals anderzijds. Bij de laatstgenoemde groep is het momenteel lastig om een rechtvaardig bedrag aan belastingen te heffen. Dat komt in de eerste plaats door de angst van nationale overheden dat multinationals zich elders vestigen als de belastingpercentages te hoog worden of de grondslag waarover belasting wordt geheven, te ruim is. Ten tweede hebben multinationals via transferprijsconstructies mogelijkheden om het belastingbedrag te minimaliseren. Overheden zullen daarom proberen – bijvoorbeeld via internationale samenwerking – de regels aan te scherpen. Die toename van regels kan als kans gezien worden voor fiscalisten, want daar geldt: hoe meer regels en hoe lastiger de regels, des te meer werk.

Resumerend: duurzaamheid draait om het genereren van financiële, sociale en ecologische waarde die ertoe moet leiden dat zowel de welvaart en het welzijn van huidige als toekomstige generaties optimaal is. Om dat te bereiken zijn er hoge investeringen en veel wettelijke regels nodig. De investeringen leiden tot groei van de Nederlandse economie en daarmee tot veel nieuwe banen. De toenemende regeldruk zorgt ervoor dat het besturen van organisaties complexer wordt. Voor financials is dat een grote kans om bestaand werk te houden en nieuw werk te creëren. Dus linksom of rechtsom: een duurzaam overheidsbeleid is goed nieuws, zeker ook voor de financial die hierop inspeelt.

[avg-advertorial slug=”word-een-sterke-business-partner-als-controller”]