BDO: kleinere ziekenhuizen maken financiële inhaalslag

Nederlandse algemene ziekenhuizen scoorden in 2016 gemiddeld een 7,1 voor hun financiële gezondheid. Dat is een lichte stijging ten opzichte van de 6,8 van een jaar eerder. Dat lijkt een geruststellend beeld, maar uitschieters zijn er ook. Zo noteren grotere ziekenhuizen naast stijgende omzetten vaak dalende resultaten. Daarentegen zijn het vooral de kleinere ziekenhuizen die zich opvallend sterk herstellen. Onder de streep scoort bijna één op de vier (23%) ziekenhuizen een onvoldoende, één procentpunt meer dan vorig jaar. Dit is zorgelijk, omdat het regeerakkoord zeer waarschijnlijk zorgt voor meer financiële druk op ziekenhuizen: er wordt 1,9 miljard euro bespaard op de curatieve zorg.

Resultaat daalt verder

Het gezamenlijke resultaat van de sector bedroeg 217 miljoen euro in 2016. Dat is 33 miljoen minder dan een jaar eerder. Deze teruggang is al jaren zichtbaar en baart BDO grote zorgen, omdat de bedrijfsvoering van ziekenhuizen hierdoor financieel steeds kwetsbaarder wordt voor onverwachte ontwikkelingen. Daarnaast beperkt dit de investeringsruimte voor zorginnovatie. Tegenover de dalende resultaten staan wel een steeds betere liquiditeit en solvabiliteit.

De gemiddelde scores voor alle ziekenhuizen samen per onderdeel:

Kleinere ziekenhuizen maken inhaalslag

Niet alle ziekenhuizen hebben een even groot aandeel in de verbeterde financiële gezondheid van de sector. Vooral kleinere ziekenhuizen lijken een inhaalslag te maken. Zij gingen over dezelfde periode gemiddeld bijna een heel punt omhoog ten aanzien van hun financiële gezondheid, van een 6,3 naar een 7,2. De middelgrote ziekenhuizen bleven gelijk op een 7,4 en scoren daarmee gemiddeld het best. Bij de grote ziekenhuizen daalde de financiële gezondheid licht, van een 6,9 naar een 6,7. 

Los van omvang scoorden individuele ziekenhuizen in 2016 soms aanzienlijk hoger of lager ten aanzien van hun financiële gezondheid. Zo schoten het Ikazia Ziekenhuis, het Admiraal de Ruyter Ziekenhuis en het Rode Kruis Ziekenhuis van een onvoldoende omhoog naar een 8 of hoger. Andersom kelderden zeven ziekenhuizen die in 2015 nog een voldoende scoorden naar een onvoldoende over 2016. 

Liquiditeit

Vijftien ziekenhuizen komen niet aan de door financiers veelgenoemde liquiditeitsnorm van een current ratio van 1,0. Dat waren er in 2015 nog 22. De verbeterde liquiditeit komt deels door de snellere facturatie aan verzekeraars en de relatief ruime voorschotten die zorgverzekeraars hebben verstrekt.

 Actuele ontwikkelingen

De inzet van het Macrobeheersingsinstrument (MBI) heeft op dit moment nog geen concrete effecten gehad voor de Nederlandse ziekenhuizen. Ook bij fusies gaan ziekenhuizen er nog lang niet altijd financieel op vooruit: bij zes van de onderzochte ziekenhuizen daalde de financiële gezondheid zelfs na een fusie. Het merendeel van de ziekenhuizen heeft een voorziening of reservering (€ 66 miljoen in totaal) opgenomen voor tegemoetkoming over niet-uitgekeerde onregelmatigheidstoeslag die op grond van de cao verschuldigd was over in het verleden opgenomen verlof.

Aanbevelingen

“De ziekenhuissector staat op een belangrijk kruispunt in zijn ontwikkeling,” stelt Chris van den Haak, voorzitter van de branchegroep Zorg bij BDO. “Ook al hebben veel ziekenhuizen hun financiën nu ogenschijnlijk meer onder controle, de zorgketen verandert in rap tempo. Daar moeten ziekenhuizen hun bedrijfsvoering snel op aanpassen. Het recent gepresenteerde regeerakkoord verhoogt de urgentie daarvan.”

BDO heeft vier concrete aanbevelingen voor ziekenhuizen:

• Nieuwe businessmodellen zijn snel noodzakelijk. Ziekenhuizen moeten enerzijds investeren in de kwaliteit van zorg, terwijl aan de andere kant de groei van zorguitgaven omlaag moet. Bij krimpende winstmarges leidt dat in het huidige systeem tot een patstelling.
• Focus op innovatie, waardecreatie voor de patiënt en preventie. Ziekenhuizen transformeren tot netwerkorganisaties waar de grenzen tussen care, cure en eerste- en tweedelijnszorg vervagen. Regionale samenwerking, participatie van bedrijven en het initiëren van start-ups zijn daarbij mogelijk effectiever dan nieuwe fusies.
• Investeer in een integrale bedrijfsvoering. Financiering van nieuwbouw en ICT zijn slechts enkele onderdelen van de bedrijfsvoering die ziekenhuizen helpen de transitie te maken. De gehele ondersteuning moet met de organisatie meebewegen.
• Deel de kosten met alle stakeholders. Financiering van de transitie naar een nieuw businessmodel moet samen met alle belanghebbenden gebeuren. Dat betekent dat ziekenhuizen op zoek moeten naar nieuwe financieringsbronnen, zoals de Europese kapitaalmarkt of het bedrijfsleven.

BDO-Benchmark Ziekenhuizen

In de jaarlijkse Benchmark Ziekenhuizen onderzoekt BDO de financiële performance van de algemene ziekenhuizen in Nederland. De resultaten worden gesplitst naar omvang (klein, middelgroot en groot), maar tonen ook de cijfers van individuele ziekenhuizen. Doel van het benchmark is niet alleen een algemeen beeld te schetsen, maar ook de veerkracht van ziekenhuizen te bevorderen. Voor extra verdieping legt BDO de onderzoeksresultaten vooraf voor aan een aantal ziekenhuisbestuurders. In de benchmark geven zij hun reactie en vertellen ze openhartig over hun financiële beleid.