‘Huidige maatregelen gaan boekhoudfraudes niet voorkomen’

Op 29 maart 2019 heeft prof. dr. Henk Langendijk afscheid genomen als hoogleraar van Nyenrode Business Universiteit. Hij sprak zijn afscheidsrede uit in de Pfizer-zaal van Nyenrode met als titel: ‘Het (niet) getrouwe beeld van de jaarrekening en de positie van de accountant’. Zijn belangrijkste advies is om accountants door koepelorganisaties te laten benoemen en betalen om meer onafhankelijkheid te creëren.

In zijn rede wijdt hij uit over de definitie van boekhoudschandalen. Het soort fouten dat er wordt gemaakt rondom de jaarrekening, zoals afschrijvingsfouten of het verkeerd boeken van bedrijfswinsten, de veroordeling van deze fouten en tot slot de architectuur van de accountancywereld.

Boekhoudschandalen
Langendijk stelt dat er veel boekhoudschandalen zijn. Deze boekhoudschandalen zijn ongewenst en leiden tot maatschappelijke en politieke onvrede. Een accountant kan dit voorkomen of verminderen via correcte controles. De maatregelen die nu worden getroffen om boekhoudschandalen te voorkomen; foutenleer met veel regels en verscheidene commissies zijn volgens Langendijk niet de oplossing: “Accountants en leidinggevenden willen fouten liever niet toegeven en een fout krijgt maar zelden een eigenaar.” Het gevolg daarvan is volgens Langendijk het ontstaan van de foutenleer; vele regels en “eindeloze commissies’’. Hij denkt dat met de huidige architectuur van de accountancysector deze schandalen niet in aantal zullen afnemen.

Koepelorganisatie
Om fouten te adresseren en te voorkomen, heeft Langendijk meerdere suggesties. De belangrijkste suggestie: laat een koepelorganisatie van een branche accountants benoemen en betalen . Dit zorgt ervoor dat een accountant onafhankelijk is. Volgens Langendijk ‘is de huidige situatie eigenlijk een ‘bizarriteit’: de accountant wordt betaald door de organisatie die hij controleert. Termen als ‘de klant’ worden gebruikt vanuit accountants’. Langendijk vindt dat ‘de gecontroleerde’ beter past.

Lees ook: Britse Big Four schrappen woord 'cliënt' uit vocabulaire

Werkdruk
Een andere suggestie die Langendijk geeft, is dat er minder tijds- en budgetdruk moet zijn bij controles. “Dit maakt het beroep van de accountant aantrekkelijker. Dit doe je door meer mensen aan te nemen en medewerkers aan je te binden, ook als ze geen doorgroei-ambities hebben. Dit blijft echter een lastig onderwerp om te bespreken in de accountancysector, want het gaat ten koste van het huidige verdienmodel van accountants.”

Henk Langendijk is sinds 1994 verbonden aan Nyenrode via het NIVRA-Nyenrode en sinds 1997 als hoogleraar financial accounting en reporting. Langendijk behaalde zijn master in Business Economics aan de Universiteit van Amsterdam. In 1994 promoveerde hij aan de Universiteit Leiden. Naast zijn functie bij Nyenrode was Langendijk tot voor kort hoogleraar Financial Accounting aan de Universiteit van Amsterdam; is hij redacteur van het Maandblad Accountancy en Bedrijfseconomie (MAB). Verder is Langendijk werkzaam als consultant op het gebied van financiële verslaggeving.