Moreel kompas voor accountants gelanceerd

Accountants die worstelen met ethische dilemma’s kunnen sinds deze week het morele kompas van de NBA erop naslaan. Het ‘Moreel besluitvormingsmodel voor accountants’ van de NBA beschrijft elementen die een rol spelen in het proces van morele besluitvorming bij de accountant zelf. 

Dit model komt uit de koker van de Faculty Ethiek, Cultuur en Gedrag van de NBA. Aanleiding vormen de situaties waar ethische principes in het geding zijn voor accountants. Het gaat dan bijvoorbeeld om wet- en regelgeving en standaarden die multi-interpretabel zijn, gedane toezeggingen of gemaakte fouten in het verleden die steeds lastiger te herstellen zijn. 

Voor het nemen van een morele beslissing is inzicht nodig in het proces van besluitvorming en in de factoren die de besluitvorming beïnvloeden.

Morele besluitvorming legt de nadruk op de morele aspecten van besluitvorming en niet op de vaktechnische aspecten, zo verklaart het model. Het model geeft handvatten en inzichten, maar het is geen stappenplan, zo waarschuwt de NBA. Accountants moeten zelf het juiste inzicht verkrijgen om tot ethisch verantwoorde besluiten te komen. 

Het model heeft een profiel opgesteld van de ethisch competenten voor de accountant. Die beschikt over tien ethische vaardigheden, variërend van alertheid op morele knelpunten tot bewustwording van het eigen normenkader op beslissingen.

Het model voor accountants beschrijft verder drie factoren die het besluitvormingsproces van de accountant beïnvloeden: de accountant zelf, het moreel beslissingsprobleem en de omgeving waarin het probleem zich voordoet. 

Aanleg, opleiding, ervaring, en persoonlijk normenkader vormen samen de kenmerken van de accountant. Afstand tot de beslisser, omvang van de gevolgen en waarschijnlijkheid van de gevolgen vormen samen de kenmerken van het moreel beslissingsprobleem. Sociaal en professioneel normenkader, beïnvloedingssfeer, en psychologische veiligheid vormen samen de kenmerken van de omgeving waarin het moreel beslissingsprobleem zich voordoet.