3 mogelijke gevolgen coronavirus op werk accountants

Gezien de jongste ontwikkelingen rond het coronavirus heeft de NBA een update gepubliceerd van NBA Alert 42, ‘Impact Coronavirus op accountantswerkzaamheden’.

Het is absoluut nog niet duidelijk wat de uiteindelijke gevolgen voor het bedrijfsleven zullen zijn. Wel komen steeds meer berichten naar buiten over de impact die het virus heeft. Air France KLM heeft bijvoorbeeld aangekondigd dat de schade als gevolg van het virus naar verwachting minimaal 150 miljoen euro zal zijn en heeft maatregelen aangekondigd om kosten te besparen. Ook de Horeca wordt keihard geraakt door de problemen rond het coronavirus. Volgens cijfers van Koninklijke Horeca Nederland (KHN) is het aantal annuleringen met 48 procent gestegen, terwijl het aantal nieuwe reserveringen uitblijft. 

De publicatie van het NBA beoogt registeraccountants en accountants administratieconsulenten aanwijzingen te geven ter zake van een specifiek onderdeel van de uitoefening van het accountantsberoep. Verwacht wordt dat accountants kennisnemen van deze aanwijzingen en deze overwegingen voor zover relevant voor de opdracht.

Een accountant die deze aanwijzingen niet toepast, moet erop voorbereid zijn om uit te leggen hoe niettemin is voldaan aan de verplichtingen, basisprincipes en essentiële werkzaamheden uit wet- en regelgeving, die nader zijn behandeld in deze aanwijzingen. Deze publicatie heeft niet de status van beroepsreglementering.

Het Coronavirus kan op de volgende manieren gevolgen hebben voor de werkzaamheden van accountants:

1) Niet tijdig kunnen verkrijgen van voldoende en geschikte controle-informatie
Het is niet ondenkbaar dat als gevolg van het virus het onmogelijk wordt om bij controles van groepsjaarrekeningen voldoende en geschikte controle-informatie te krijgen. Dit kan bijvoorbeeld als het bij deelnemingen niet mogelijk is om de controle tijdig af te ronden of (tijdig) een review ter plaatse uit te voeren.

In een situatie waar gepland was om een review ter plaatse uit te voeren is het misschien mogelijk om met behulp van skype, het delen van het elektronisch dossier, het toezenden van gescande documenten of andere technische hulpmiddelen toch voldoende controle informatie te verkrijgen. In landen waar ‘het exporteren van’ controle-informatie niet is toegestaan zal dit meestal niet mogelijk zijn. Dit kan tot gevolg hebben dat het aftekenen van de controleverklaring wordt vertraagd. 

Situaties kunnen ontstaan waarbij het niet mogelijk is om langer te wachten en de accountant het gebrek aan controle-informatie in de verklaring moet verwoorden door middel van een oordeel met beperking of een oordeelonthouding. De accountant zal dan in de onderbouwing van het oordeel aangeven wat de oorzaak is voor het niet kunnen verkrijgen van voldoende en geschikte controle-informatie. Overigens kunnen zich vergelijkbare situaties voordoen bij andere werkzaamheden zoals het beoordelen of samenstellen van jaarrekeningen.

2) Gevolgen voor de jaarrekeningen van organisaties die een boekjaar hebben dat gelijk is aan het kalenderjaar
Een groot aantal organisaties hebben hun boekjaar per 31 december 2019 afgesloten en zijn bezig hun jaarrekening op te maken. De eerste patiënten met het virus zijn in december 2019 in China ziek geworden. In januari 2020 is het probleem pas echt bekend geworden. 

Het lijkt voor de hand te liggen om de gevolgen van het Coronavirus voor deze organisaties te behandelen als gebeurtenissen na balansdatum die informatie verschaffen over omstandigheden die ontstaan zijn na de datum van de financiële overzichten. Het is niet ondenkbaar dat organisaties door de gevolgen van het Coronavirus in financiële problemen komen en daardoor in continuïteitsproblemen. Dit kan weer leiden tot aanpassing van de jaarrekening op grond van de regels in het van toepassing zijnde verslaggevingsstelsel.

Accountants zullen hier aandacht voor moeten hebben. Dit geldt met name als de entiteit die ze controleren regelmatig zaken doet met China. Afhankelijk van hoe het Coronavirus zich verder verspreidt, kan dit ook voor andere landen gaan gelden. Ook kan het nodig zijn om de toelichting op de jaarrekening aan te passen. Dit is het geval als onvoldoende toelichten de beslissingen van gebruikers van de jaarrekening kan beïnvloeden. Ten slotte kan het zo zijn dat in het bestuursverslag zaken moeten worden vermeld als deze de verwachtingen over de organisatie beïnvloeden.

3 Gevolgen voor de jaarrekeningen van organisaties met boekjaar dat eindigt na 1 januari 2020
Afhankelijk van hoe het Coronavirus zich verder verspreidt kan het de jaarrekening van organisaties met een na 1 januari 2020 eindigend boekjaar beïnvloeden. Denk bijvoorbeeld aan een organisatie die het boekjaar afgesloten heeft op 29 februari 2020, met een deelneming in Noord-Italië waarbij eventuele ontwikkelingen in de komende periode mede bepalend kunnen zijn voor de (financiële)gevolgen van het Coronavirus op de onderneming. 

Een dergelijke gebeurtenis moet dan worden aangemerkt als gebeurtenis na balansdatum die iets zegt over de situatie per balansdatum. Het kan ook zijn dat de invloed per balansdatum al duidelijk is. In dergelijke situaties kan het nodig zijn om naast de zaken beschreven bij punt 2 in de accountantscontrole extra aandacht te besteden aan impairmentberekeningen, schattingen waaronder verwachte kredietverliezen bij financiële instellingen en toelichtingen in de jaarrekening bijvoorbeeld met betrekking tot de risico’s.

De NBA zal de komende periode de situatie rondom het Coronavirus blijven volgen en waar nodig updates aanbrengen in deze uiting.