Mark Vaessen (hoofd vaktechniek KPMG): ‘Extra druk door coronacrisis’

Het is zelfs extra druk, zegt Mark Vaessen, hoofd vaktechniek. "Thuiswerken is bijzonder intensief. Bovendien is er voor de controlerende accountants nieuw werk bij gekomen."

De virtuele organisatie die KPMG sinds vijf weken is houdt zich wonderwel goed staande, met dank aan programma's als Skype, Teams en Facetime. "We blijken goed te kunnen doorwerken", zegt Mark Vaessen, hoofd vaktechniek van de advies- en accountantsorganisatie. 

"Al piept en kraakt het", voegt hij toe. "Je merkt dat thuiswerken enorm intensief is. Zeker voor mensen met kinderen: die hebben er in feite een baan bij. Bovendien hebben thuiswerkers minder natuurlijke rustmomenten dan wanneer ze op kantoor zitten of onderweg zijn, en hun werk van tijd tot tijd wordt onderbroken." Hier komt bij dat het ook behoorlijk emotionele tijden zijn. "Ik ken medewerkers wier ouders overleden zijn. Uiteraard hebben die het zwaar." 

Allemaal redenen om veelvuldig overleg te hebben met elkaar. "Waarbij we heel bewust ook tijd in ruimen voor persoonlijke ervaringen. Normaliter komen die buiten het werkoverleg ter sprake, nu worden ze heel dan juist nadrukkelijk met elkaar besproken. Zo proberen we elkaar steun te bieden."

Nieuwe controle-activiteiten
Wat het controlewerk zelf betreft is veel bij het oude gebleven. "We werken met portals waarmee we met klanten informatie kunnen uitwisselen. Om hun jaarrekening te controleren hoeven we hen niet in levenden lijve te zien." 

Wel is KPMG net als andere accountantskantoren zeer nauw betrokken bij de uitvoering en controle van de noodmaatregel overbrugging voor werkgelegenheid (NOW). Zo adviseren accountants bij niet-controle cliënten bij het aanvragen van subsidie en bij het opstellen van de afrekening en de verwerking in de salarisadministratie. Nadat de deadline voor aanvragen is verstreken, na 15 mei dus, zullen controlerende accountants ook kijken of de toegekende subsidies wel terecht zijn aangevraagd. "We krijgen veel vragen over deze onderwerpen. Samen met de NBA zijn we in contact met de beleidsmakers om de vele praktische vragen die opkomen te verhelderen." De verantwoordelijkheid voor de aanvragen ligt volgens de NBA bij de bedrijven die noodhulp willen, de accountant dient wel 'alert te zijn op signalen dat de organisatie niet voldoet aan de voorwaarden voor de regeling of onjuiste informatie zou willen verstrekken. Dit is niet passend, dus werk daar niet aan mee en waarschuw ook het management daar zo nodig voor.'

Mark Vaessen: De gevolgen van de coronacrisis voor de controle van jaarrekeningen van organisaties die hun cijfers over 2019 nog moeten opstellen zijn vaak ingrijpend.

Coronabestendig of niet?
En de jaarrekeningen zelf? Wat vinden we daarin terug van de coronacrisis? Het verschilt nogal per type organisatie. Vaessen maakt onderscheid tussen organisaties die hun jaarrekening over 2019 al hebben opgesteld en laten controleren – meestal gaat het om beursgenoteerde bedrijven – en organisaties voor wie 'het rapportageseizoen nog in volle gang is', dat wil zeggen organisaties die hun cijfers over 2019 nog moeten opstellen of maar net op orde hebben – veelal gaat het om MKB-bedrijven, publieke organisaties en zorginstellingen die nog moeten worden gecontroleerd. 

Bij organisaties die hun jaarrekening over 2019 al hebben opgesteld en laten controleren – meestal gaat dat om beursgenoteerde bedrijven – waarschijnlijk weinig of niets. De coronacrisis is te laat uitgebroken om van invloed te zijn op 'de situatie per balansdatum' zoals dat heet, en volgens de Raad voor de Jaarverslaggeving (RJ) hoeft de jaarrekening daarom niet te worden aangepast. Tenzij het een bedrijf betreft dat failliet gaat voordat de jaarrekening is vastgesteld door de aandeelhouders. Dan moet volgens de RJ de jaarrekening worden aangepast door het management. In dat geval zal de accountant uiteraard voldoende en geschikte controle-informatie moeten krijgen over de aanpassingen naar liquidatiewaarde wanneer de continuïteitsveronderstelling is vervallen. Bij deze niet-coronabestendige organisaties moet ook een nieuwe controleverklaring worden opgesteld. "Dit is nog niet voorgekomen",  zegt Vaessen. "Maar het heeft wel onze aandacht. Zeker als gaat om bedrijven in sectoren zoals de horeca, reiswereld en transport."

Ingrijpende gevolgen
De gevolgen van de coronacrisis voor de controle van jaarrekeningen van organisaties die hun cijfers over 2019 nog moeten opstellen of maar net op orde hebben zijn wel vaak ingrijpend. "We moeten bij deze ondernemingen vóór het afgeven van de verklaring actief beoordelen of de continuïteitsveronderstelling nog steeds gerechtvaardigd is in de huidige omstandigheden. Waar daar materiële onzekerheid over bestaat zal dat leiden tot aanpassingen in de verklaring, vaak met toevoeging van een waarschuwing (in jargon een zogenaamde “emphasis of matter”-paragraaf).

Daarnaast zijn er ook nog praktische issues als gevolg van de huidige bewegingsbeperking, bijvoorbeeld wanneer de controlerend accountant lijfelijk aanwezig moet zijn om zijn werk te verrichten. Neem alleen de inventarisatie van de voorraad. Die kan nu vaak niet plaatsvinden. We kunnen straks als we wel ter plekke kunnen zijn de voorraden opnemen en dan de waarde op balansdatum terugrekenen. Maar dit betekent wellicht wel dat een goedkeurende verklaring soms langer op zich zal laten wachten dan normaal.”

Bij beide typen organisaties zal KPMG de komende maanden voor het boekjaar 2020 ook extra nauwlettend kijken naar zaken als afboeking op goodwill en herwaardering van voorraden. "Het kan zijn dat die moeten worden afgewaardeerd door de verslechterde omstandigheden." Het is niet anders. "Maar dat zal op z'n vroegst in de komende halfjaarverslagen naar aan de orde komen. Dat is dus van later zorg. Eerst maar eens met z'n allen deze crisis zien te doorstaan."

Lees ook:

– Nadere informatie van KPMG over de gevolgen van de coronacrisis

– Corona Q&A: Managen impact op ondernemingen