‘Banken steken miljarden in rechtenschenders’

Het is onduidelijk of de banken die klanten daarop aanspraken, schrijft de Eerlijke Bankwijzer in een nieuw rapport. De banken zelf zijn kritisch over de onderzoeksmethodes van die organisatie.

De drie banken verstrekten onder meer krediet aan olie- en gasbedrijf Shell en mijnbouwbedrijf Freeport-McRoran, die met vervuilende activiteiten in respectievelijk Nigeria en Indonesië het mensenrecht op schoon drinkwater schenden. Ook gingen miljarden aan leningen naar het Zweedse olieconcern Lundin. Dat bedrijf wordt in eigen land verdacht van medeplichtigheid aan mensenrechtenschendingen rond olievelden in het huidige Zuid-Soedan.

Als bedrijven weten dat klanten zich schuldig maken aan mensenrechtenschendingen, hebben ze volgens internationale richtlijnen van de Verenigde Naties de plicht daar actie tegen te ondernemen. Of ING, ABN AMRO en Rabobank dat ook daadwerkelijk doen, blijft volgens het rapport een groot vraagteken. De financieel dienstverleners doen omwille van vertrouwelijkheid namelijk geen uitspraken over hun gesprekken met klanten.

Volgens de Eerlijke Bankwijzer is privacy echter geen obstakel voor publieke verantwoording. Zo zouden de banken hun klanten actief toestemming kunnen vragen om over die relatie naar buiten te treden, stelt de organisatie.

De banken laten in een reactie weten klanten er wel degelijk op aan te spreken als die betrokken zijn bij humanitaire misstanden. Ze wijzen onder meer op een twee jaar oud convenant met de overheid en humanitaire instanties waarin ze dat beloven. Volgens ING ontbreekt het nu nog aan een goede standaard om te rapporteren over die gesprekken tussen bank en cliënt.

Richard Kooloos, hoofd duurzaamheid bij ABN AMRO, vindt overigens niet dat alle gesprekken over mensenrechtenbeleid openbaar moeten worden. ,,De problemen zijn schrijnend, maar de oplossingen zijn vaak complex'', zegt hij. ,,Druk van de bank helpt, maar het is niet altijd nuttig als iedereen over onze schouder meekijkt.''

De bankwijzer is een initiatief van Amnesty International, Dierenbescherming, FNV, Milieudefensie, Oxfam Novib en PAX om de duurzaamheid van verschillende banken te vergelijken. Nederlandse banken beëindigden in september hun samenwerking met de bankwijzer. Ze zijn ontevreden over de kwaliteit van de rapporten, waarin onder meer meningen en onderzoek te veel door elkaar zouden lopen.