Voorzitter Accountantskamer: ‘Ook accountant moeten waken voor avances onderwereld’

Door Jan Smit

1. Hoe kijken jullie terug op 2023?

Schreuder: “Ik vind het eigenlijk wel een interessant jaar met boeiende zaken. We hadden natuurlijk de klacht tegen de auditdienst van het Rijk over het onderzoek naar de accountantswerkzaamheden bij coronasteun, waar veel over te doen is geweest. We hebben een grote onderwijsklacht gehad over besteding van publieke gelden, maar ook de opsporingsambtenaar van het OM en het verschoningsrecht. Inhoudelijk zijn dat interessante klachten die ook vaak impact hebben op andere rechtszaken. Kijk naar Imtech. Die zaak is net geschikt. Dat waren ook voor ons grote zaken, maar je ziet dat die hebben meewogen in de verschillende juridische  procedures die daar speelden. Je hebt een publieke taak, het werk doet er toe, het draagt bij aan de kwaliteit van de financiële wereld.” 

Lees ook: 

• Accountantskamer bezorgd over toenemende aantal schendingen integriteit

    
2. De instroom van klachten is de afgelopen jaren gedaald, van 176 in 2020 naar 134 vorig jaar. Hebben accountants hun leven gebeterd?

Van de Beld: “2020 was een beetje een uitschieter, omdat er toen veel PE-zaken waren en ook clusters: bijvoorbeeld iemand die een klacht indiende tegen tien accountants tegelijk. Eigenlijk zitten we de laatste jaren gemiddeld zo rond de 100 reguliere klachten, denk ik.”

Schreuder: “Dat klopt. In de eerste jaren na 2009, toen de Accountantskamer is opgericht, waren het er meer. Daar zaten veel klachten bij van de Raad voor Toezicht die voortvloeiden uit kantoortoetsingen. Dat heeft zich inmiddels wel uitgemiddeld. In die zin zou je kunnen zeggen: de kwaliteit is verbeterd, de sector is gesaneerd.”

3. Spelen jullie bij die daling ook een rol? Bij uw aantreden in 2020 zei u dat u in het voortraject meer wilde filteren.

Van de Beld: “Als mensen contact met ons opnemen en zeggen: ik heb een klacht over een accountant, dan gaan wij wel vragen: waar wilt u over klagen? En wat wilt u met uw klacht bereiken? Dan houden we ze ook voor dat zo'n klacht heel veel impact heeft op een accountant. Dus dat een tuchtklacht een zwaar middel is. We vragen of ze de interne klachtenprocedure bij het kantoor al hebben doorlopen. En we geven aan dat een klachtenprocedure bij de NBA ook mogelijk is. Dus we proberen mensen wel goed voor te lichten. Zijn het echt rotte appels? Dan moet je zeker bij ons zijn. Maar als het gaat om een factuur, een dossier wat ze niet krijgen of een accountant die te laat reageert, dan is het de vraag of ze hier aan het juiste adres zijn.”

Schreuder: “Ja, dat vergt wel wat schaafwerk aan de voorkant. Zonder dat we mee willen procederen. We geven geen advies over hoe je het klaagschrift het beste kunt inrichten, want dat kan natuurlijk niet. En als er echt klachten zijn waarvan we zien dat klagers een tweede keer over hetzelfde willen klagen of klachten waarvan we zeggen: daar zijn we niet voor, dan proberen we dat ook wel sneller met een voorzittersbeslissing af te doen, waardoor je eigenlijk al direct de slagboom dicht houdt voor de klager. Daar kunnen ze overigens nog wel tegen in verzet, dan vervalt mijn beslissing en moet de zaak naar zitting. Dan moet ik een Kamer formeren die ik dan zelf niet meer voorzit. Maar dat gaat met nieuwe Wet toekomst accountancysector veranderen. Dan moet verzet worden aangetekend bij het CBb. Die kunnen dan zeggen: dat heeft de voorzitter goed beslist of ze kunnen de klacht terugverwijzen naar ons.” [Artikel gaat verder na de volgende alinea]

4. De stijging van het aantal klachten wegens niet integer handelen dat gegrond is verklaard, baart u zorgen, schrijft u. Kun u dat toelichten?

Schreuder: “Niels van Nieuw Amerongen, destijds nog lid van de Kamer, zei in ons vorige jaarverslag dat het hem uberhaupt verbaasde dat klachten met betrekking tot het beginsel integriteit gegrond werden verklaard. Dat waren er in 2022 vijf, inmiddels zijn het er acht. Dat is een flinke toename. Accountants die welbewust verkeerde belastingaangiftes indienen, iemand die op staande voet is ontslagen bij een accountantskantoor vanwege allerlei malversaties in dossiers en dingen die niet door de beugel konden en vervolgens, zonder dit te melden, weer als accountant aan de slag gaat bij een ander kantoor. Ik vind dat zorgelijk. Een goed moreel kompas is een kernwaarde van het accountantsberoep en vormt de basis van je keuzes.”

5. De boven- en onderwereld raken in Nederland steeds meer verweven. Geldt dat ook voor de accountancy?

Schreuder: “Ik denk van wel. Er wordt jaarlijks 16 miljard euro witgewassen, las ik ergens. 
En accountants zitten natuurlijk wel in die financiële wereld. Dus je moet op je hoede zijn voor organisaties of mensen die je daarvoor willen gebruiken. Dat geldt voor notarissen, voor advocaten en ook wij zien soms accountants die daartegenaan zitten. Vandaar dat ik ook het signaal wil geven: let goed op wat je doet. Want als je één keer bijvoorbeeld een declaratie stuurt en je krijgt het dubbele betaald en je accepteert dat, dan zit je al in de tang. Dat zijn de trends die je hebt gezien in het notariaat en in de advocatuur, dat ligt ook op de loer in de accountancy.”

6. Ook de vele gegrond verklaarde klachten over Standaard 4400N-opdrachten baren u zorgen….

Schreuder: “Dit zijn hele specifieke opdrachten. Als je de regelgeving niet goed kent, moet je die eigenlijk niet willen doen. Maar de praktijk wijst uit dat er een categorie accountants is die niet zo goed thuis is in de regelgeving – vaak eenpitters of accountants van kleinere kantoren – die dan de vraag krijgen: wil je dat even uitzoeken voor mij, want ik heb het nodig voor een juridische procedure. Dan kozen ze vaak voor 4400N. In de oude Standaard 4400N-regelgeving mocht je ook deelconclusies trekken. Sommige accountants gaan dan toch conclusies trekken, omdat de opdrachtgever dat graag van ze wil horen. De partij die daar dan niet blij mee is, dient dan bij ons een klacht in. Die worden dan vaak gegrond verklaard. Maar Standaard 4400N is per 1 januari dit jaar vernieuwd. In de nieuwe Standaard 4400 mag dat niet meer, maar mag een accountant alleen maar feitelijke bevindingen rapporteren. Wellicht zorgt dit voor een duidelijkere richtsnoer.”

6. Klachten komen bij accountants vaak behoorlijk binnen, helemaal wanneer deze gegrond worden verklaard en er een doorhaling volgt. Hebben jullie enig idee hoe zwaar zo’n maatregel weegt?

Schreuder: “Wat wij horen van mensen binnen de sector is dat bij kantoren een zwaardere maatregel dan een waarschuwing het einde van de carrière betekent. Dat geldt vooral voor de grotere kantoren. Maar of dat klopt, weten we niet.”

7. Met ingang van dit boekjaar moeten grote bedrijven ook rapporteren over prestaties op het gebied van onder meer duurzaamheid. Wat betekent dit voor de Accountantskamer?

Schreuder: “Wij zijn ons daar nu op aan het voorbereiden. Want ook al biedt de handtekening van een accountant bij dit soort rapportages slechts een beperkte mate van zekerheid, er zullen, gezien onder meer het huidige activisme van milieuclubs, ongetwijfeld belanghebbenden zijn die straks gaan kijken: waar heeft die accountant nu eigenlijk voor getekend? Helemaal wanneer er zaken mooier zijn voorgesteld dan ze in werkelijkheid zijn, bijvoorbeeld bij greenwashing.”

8. Dat vergt ook extra expertise… 

Schreuder: “Dat verwachten wij wel. Het gaat natuurlijk om grote ondernemingen met veel impact op het milieu. Wat weet een gemiddeld accountant daar nu van? Je krijgt waarschijnlijk meer teams waar bijvoorbeeld biologen in zitten of chemici. Om die verslagen als accountant te mogen beoordelen moet je straks bovendien een aparte registratie hebben voor wetgeving op het gebied van duurzaamheid. Dat staat in de nieuwe Wet toekomst accountancysector. Er komt een apart register bij de AFM waar je moet staan ingeschreven. Die inschrijving kan ook worden doorgehaald. Dus dat betekent ook dat wij mensen in ons midden moeten hebben die van die wet- en regelgeving voldoende weten. We zijn bezig met een inventarisatie van de expertise van onze leden. Maar gelukkig hebben we nog even de tijd.”