VEB pleit voor audit only-model

In een brief aan de CTA (Commissie Toekomst Accountancy) reageert de VEB (Vereniging van Effectenbezitters) op het rapport met voorlopige aanbevelingen dat de CTA op 1 oktober uitbracht. 

Prestatiekloof
Aandeelhouders, voor wie VEB als belangenbehartiger en vertegenwoordiger optreedt, hechten groot belang aan het oordeel van de controlerend accountant waar het de risico’s die verbonden zijn met het investeren in private ondernemingen via een gereguleerde markt, betreft. Het is daarbij essentieel dat hoge, duurzame en consistente kwaliteit van controle gegarandeerd kan worden. De ontegenzeggelijke verbeteringen in de sector ten spijt moeten wij constateren dat het vertrouwen van beleggers in de kwaliteit van het oordeel van controlerende accountants nog onvoldoende is.

Onze ervaring is dat met name sprake is van een prestatiekloof, schrijft de VEB. De AFM heeft de laatste jaren bij herhaling geconstateerd dat de kwaliteit van de OOB-accountants verbetering behoeft, terwijl de minister van Financiën met het instellen van uw commissie blijk geeft van zorgen over het functioneren van de sector. De AFM heeft eind vorig jaar een verkenning gepubliceerd naar de kwetsbaarheden in de structuur van de accountancysector. Daarin onderzoekt de AFM mogelijke vormen van marktfalen in de sector waardoor de kwaliteit van wettelijke controles achterblijft bij het door de maatschappij gewenste niveau.

Uit de analyse van de AFM blijkt dat aanwijzingen voor marktfalen het meest evident zijn aan de vraagzijde van de markt. Het gaat daarbij onder meer om onvolkomenheden in informatieverstrekking, expertise en onafhankelijkheid van actoren in de controleketen. Het zijn deze facetten waarop wij hier de nadruk leggen en waarbij de eisen van de sector voor de toekomst bepalend zijn.

Informatievoorziening
Bij recente gevallen van fraude bij beursgenoteerde ondernemingen is gebrekkige communicatie van de actoren die betrokken zijn bij controle een constante. Verbetering van communicatie in de controleketen is dan ook zonder meer noodzakelijk. Daarbij zal de auditcommissie een leidende rol moeten spelen. Voor wat betreft de communicatie aan beleggers is de uitgebreide accountantsverklaring een stap in de goede richting. Gebruikers van de jaarrekening zullen echter meer inzicht moeten krijgen in de punten van discussie tussen accountant en onderneming. Daarom pleit VEB ervoor de Nederlandse corporate governance code (‘Ncgc’) zodanig aan te passen dat het verslag van de auditcommissie aan de RvC integraal onderdeel gaat uitmaken van het verslag van de RvC binnen het bestuursverslag.

Marktfalen door gebrek aan expertise
Vanwege de ontwikkeling naar asset light ondernemingen zullen controlewerkzaamheden steeds meer toegespitst zijn op het beoordelen van de juistheid van de schattingen van het management ten aanzien van de waarde van immateriële activa. De schattingen zijn gebaseerd op de oordeelsvorming van het management. De hiermee gepaard gaande complexiteit en subjectiviteit zijn een bijkomende risicofactor voor de gebruiker van de jaarrekening.

De beoordeling van deze subjectieve waardebepalingen vraagt andere expertise van accountants, gekoppeld aan een doorwrochte kennis van veranderende bedrijfsmodellen die ten grondslag liggen aan de ontwikkeling richting asset light bedrijfsmodellen. Dit vraagt om rigoureuze wijzigingen in educatie van accountants.

Audit only
De grootste kritiek heeft de VEB op het uitblijven van fundamentele ingrepen in het CTA-rapport. De commissie stelt dat het effect daarvan wetenschappelijk onbewezen zou zijn. Dan gaat het bijvoorbeeld over de opsplitsing van de advies- en controlepraktijk in zelfstandige bedrijven. Ook het verdienmodel, waarbij het bedrijf zelf de accountant betaalt voor de controle, blijft in het tussenrapport buiten schot.

VEB ziet scheiding van controle en advies juist als een noodzakelijk voorwaarde ter voorkoming van de negatieve prikkels van het multidisciplinaire model – afhankelijkheid van de specialisten van de onderneming, brengt de onafhankelijkheid van de accountant nodeloos in gevaar. Bij de controle heeft een accountant een maatschappelijke rol, terwijl bij advisering sprake is van een directe commerciële relatie met het bedrijf. VEB spreekt zich daarom krachtig uit voor het audit-only model.

Lees ook: 'Discussie met externe accountant mist in jaarverslagen'