NBA ziet wel rol voor accountant in niet-financiële informatie

Als publiekrechtelijke beroepsorganisatie vertegenwoordigt de NBA alle ruim 21.000 accountants (AA’s en RA’s). Het rapport sterkt ons in onze ambitie, schrijft voorzitter Marco van der Vegte in een officiele reactie. Die ambitie is het duurzaam verbeteren van de kwaliteit van de controle en het doorvoeren van alle hervormingen die daarvoor nodig zijn. Wel hebben wij vragen en/of opmerkingen over de interpretatie van een deel van de voorlopige conclusies en aanbevelingen, vervolgt de voorzitter. 

De accountant vervult een cruciale rol binnen het economisch verkeer en daarom dient de kwaliteit van de accountantscontrole onomstreden te zijn en dient de accountant het publieke belang altijd voorop te stellen. De accountancysector is het afgelopen decennium veelvuldig onderwerp geweest van publiek debat. Tegelijkertijd kenmerkt de sector zich sinds 2014 door een grote veranderdynamiek, zoals tevens weergegeven in de door de NBA bij uw Commissie aangeleverde informatie.

De sector heeft een fors aantal verbeterinitiatieven genomen om aan hoge kwaliteitseisen te voldoen. Daarnaast is zowel op nationaal als op Europees niveau nieuwe wet- en regelgeving aangenomen om de kwaliteit en de onafhankelijkheid van de controle te borgen. 

De externe druk, onder andere van de AFM in haar rol als toezichthouder, stond aan de basis voor dit omvangrijke verandertraject en de NBA ziet dat door borging van alle maatregelen de kwaliteitsgerichte cultuur en het centraal stellen van het publiek belang vorm krijgt. 

Wat er goed gaat…
Van der Vegte: Wij realiseren ons dat, ondanks de intensieve verbetertrajecten van de afgelopen jaren, de accountancysector nog niet is waar zij moet zijn. Tegelijkertijd zien wij dat accountants en kantoren zijn veranderd door meer zichtbaar het publiek belang centraal te stellen. Kwaliteit is leidend in de promotie en beoordeling en beloning van accountants en waar dat nog niet het geval is verwachten wij dat de leiding van het kantoor daarop wordt aangesproken door haar toezichthoudend orgaan (AvA of RvC) of door haar medewerkers. 

Wij zien een verbeterd stelsel van kwaliteitsbeheersing ter monitoring van de uitvoering van opdrachten en verbeterde interne en externe inspectieresultaten, diepgaande oorzaakanalyses, meer training op harde en zachte competenties en gerichte keuzes door kantoren bij de aanvaarding en beëindiging van controleopdrachten. Er worden gemiddeld meer uren per opdracht besteed (57 procent bij OOB-controles en 27 procent bij niet-OOB-controles), wij zien positieve effecten van de verplichte kantoorroulatie en meer scherpte in controles. Het percentage van de omzet uit overige diensten bij wettelijke niet-OOB-controleklanten is gedaald van 29 procent in 2014 tot 16 procent in 2018 bij de OOB-accountantsorganisaties. Het aantal interne consultaties bij kantoren of bij de NBA is toegenomen, er werden door accountants meer meldingen gedaan van ongebruikelijke transacties en wij zien verscherpt intern en extern toezicht. 

Wij zien echter ook dat alle maatregelen leiden tot een meer formalistische aanpak en impact hebben op de werkdruk, zoals ook door uw Commissie wordt geconstateerd. Kwaliteit is daarbij meer dan ticking the box. Samen met een negatieve beeldvorming leidt dat tot een verminderde aantrekkelijkheid van het beroep. Kwaliteit gaat volgens ons juist ook over de professionele oordeelsvorming van de accountant.

Rol van accountant bij fraude
De CTA vindt dat continuïteit en fraude een grotere en meer herkenbare positie krijgen in de accountantscontrole. Deze onderwerpen krijgen eveneens een belangrijkere positie in de opleiding en de permanente educatie. De NBA onderschrijft het belang van dit deel van de aanbeveling. Wel hecht de NBA eraan dat de aanbeveling een stevigere basis krijgt.

De NBA benadrukt dat van de accountant mag worden verwacht dat hij of zij tijdens de controle van de jaarrekening scherp let op mogelijke frauderisico’s of signalen en dat de sector op dit gebied, maar ook met betrekking tot continuïteit, verdere stappen dient te zetten.  De sector heeft niet stil gezeten op het gebied van fraude en compliance met wet- en regelgeving. Een aantal kantoren blijft achter door gebrek aan ervaring, (forensische) expertise en mogelijk door het ontbreken van een gevoel van urgentie. Deze achterstand kan worden verkleind door:
1. Systematische inzet van forensische expertise bij controle-opdrachten te bewerkstelligen;
2. De begeleiding van kleinere praktijken te faciliteren vanuit een expertisecentrum Fraude bij de NBA, dat tevens fungeert als platform voor kennisdeling vanuit de kantoren;
3. Meer aandacht voor fraude tijdens kwaliteitsinspecties.

Ten aanzien van het onderwerp continuïteit verwijst de NBA White paper Continuïteit dat de Stuurgroep Publiek Belang in december 2018 publiceerde. De voorstellen die in het white paper gedaan worden zijn nog steeds actueel, aldus de NBA, en zouden wellicht nadere invulling kunnen geven aan de aanbeveling van de CTA. Deze voorstellen kunnen een zinvolle stap voorwaarts vormen op het gebied van communicatie over continuïteit in het kader van de verslaggeving en de jaarrekeningcontrole, waarmee beter aan de verwachtingen van het maatschappelijk verkeer kan worden voldaan. Zo wordt onder andere voorgesteld om verplicht een paragraaf ‘Toekomstbestendigheid’ op te nemen in het bestuursverslag met onder meer weergave van de risico’s, onzekerheden en veronderstellingen op de korte en langere termijn.

Niet-financiële informatie
Het tweede deel van de aanbeveling van de CTA luidt: “Dit geldt niet voor controle van niet-financiële informatie die minder tot het traditionele, aan de controlerend accountant voorbehouden werkterrein behoort. De controle van deze niet-financiële informatie behoeft niet te worden voorbehouden aan de accountant”. 

De NBA hecht eraan te benadrukken dat zij ten aanzien van de controle van niet-financiële informatie een belangrijke rol voor de accountant ziet, vooral gezien het groeiende belang van niet-financiële informatie voor de waardebepaling van de onderneming en de besluitvorming van investeerders en beleggers. Dit vereist oordeelsvorming door de (controlerend of intern) accountant in het kader van de controle. Daarnaast past het binnen de natuurlijke rol van de accountant als onafhankelijke partij die zekerheid over deze relevante informatie kan verschaffen.

Ten slotte willen wij u wijzen op de mogelijke complexiteit en onduidelijkheid wanneer door de accountant gecontroleerde financiële informatie en de door een niet-accountant gecontroleerde niet-financiële informatie in één verantwoordingsdocument samenkomen, schrijft Van der Vegte namens de NBA. 

[avg-advertorial slug=”rapporteren-van-de-toekomst-integrated-reporting”] 

Lees hier de volledige reactie van de NBA.