Peperduur gas drukt bedrijven in het rood

Een groot aantal branches is gevoelig voor de hogere energietarieven, zo blijkt uit een lijst van de twintig meest energie- intensieve branches die ABN AMRO heeft samengesteld. Zo bedroegen de energiekosten in de basischemie in 2019 de helft van de winst.

Naast de glastuinbouw, de papierindustrie, de zware industrie en de voedingsmiddelenindustrie zijn ook wasserijen en de horeca kwetsbaar. 

Deze branches verbruiken veel energie en de meeste worden gekenmerkt door dunne winstmarges. Snel stijgende energiekosten kunnen daardoor al snel de winstmarge volledig wegvagen. 

Soms zijn deze ondernemingen genoodzaakt hun activiteiten drastisch te beperken, zoals aluminiumsmelter Aldel, zinkproducent Nyrstar en chemiebedrijf Yara, een producent van ammoniak die een grondstof is voor kunstmest.

Sommige glastuinders, zo waarschuwt Glastuinbouw Nederland, zullen hun kassen deels of helemaal leeg moeten laten, omdat de kosten te hoog worden. Weer andere tuinders kiezen ervoor om minder te belichten, wat de productie drukt.

De twintig branches op de lijst verbruiken in een normaal jaar zo’n 7 miljard euro aan gas en elektriciteit. De energieprijzen liggen momenteel echter veel hoger dan in voorgaande jaren. 

ABN AMRO verwacht dat een groot deel van het Nederlandse bedrijfsleven al op korte termijn wordt geraakt. Het ontbreekt echter aan precieze cijfers, omdat de wijze waarop energiecontracten worden afgesloten concurrentiegevoelige informatie betreft. 

Ondernemingen die energie inkopen tegen een variabel tarief zitten na de explosie van de energietarieven in de afgelopen weken al in de problemen. De variabele tarieven liggen historisch hoog, zo’n 3,5 keer hoger dan vorig jaar. 

Bedrijven die variabele energietarieven betalen, krijgen direct de fors gestegen tarieven voor de kiezen. Met name bedrijven die veel energie verbruiken en sterk concurreren op prijs kiezen doorgaans (deels) voor variabele tarieven, omdat het vastzetten van tarieven in de regel duurder is.

Voor zover grootverbruikers de tarieven wel hebben vastgezet, is dat vaak voor slechts enkele maanden. Zij krijgen dan in 2022 alsnog te maken krijgen met hogere kosten, want ABN AMRO verwacht dat de gasprijs in 2022 nog hoog blijft. 

Ook ondernemingen die de energietarieven (deels) hebben vastgezet krijgen een hogere rekening gepresenteerd krijgen. Ten eerste zetten veel grootverbruikers voor slechts een deel van hun verbruik de tarieven vast. Het inkopen van een grote hoeveelheid energie tegen een vooraf vastgesteld tarief brengt namelijk vaak een afnameverplichting met zich mee, terwijl ondernemingen de flexibiliteit willen hebben om hun productie eventueel wat te verlagen. 

Deze ondernemingen betalen voor een groot deel van hun verbruik nu weliswaar een vast laag tarief en hoeven hun productie dus niet drastisch in te perken, maar worden wel hoger aangeslagen voor het deel van hun verbruik waarvoor het tarief niet vastligt. Gezien de sterk gestegen variabele tarieven voor gas en elektriciteit kan de hogere rekening toch drukken op de marge, zeker wanneer de hogere kosten niet, of slechts deels doorbelast kunnen worden aan afnemers.

ABN AMRO lijkt te wijfelen of de overheid de noodlijdende bedrijven te hulp moet schieten. "Indien de overheid het bedrijfsleven financiële steun zou bieden, zou dat vele miljarden kunnen kosten, zeker als de energieprijzen nog langere tijd hoog blijven", aldus de bank.