‘Minimumtarief zzp’er? Betutteling!’

De bedoeling van het kabinet is nobel: met het minimumtarief van 16 euro per uur moet worden voorkomen dat mensen werken voor een tarief waarvan ze niet rond kunnen komen. Want wie fulltime werkt, moet daarvan kunnen leven. Maar voor de zzp’er geldt dat lang niet altijd. Zo had 8,6 procent van de zzp-huishoudens in 2017 een inkomen beneden het bestaansminimum. 

En omdat het aantal zelfstandigen zonder personeel stormachtig groeit, moest er wat gebeuren. Aldus Den Haag. Alleen al vorig jaar kwamen er 168.000 zzp’ers bij, 15 procent meer dan in 2017. Het CBS telde per 1 januari van dit jaar 1.237.734 zzp’ers.

De vakbonden zijn blij met de door het kabinet voorgestelde nieuwe zzp-regels. Want FNV en CNV pleiten er al jaren voor om minimumtarieven in collectieve arbeidsovereenkomsten op te nemen voor die zelfstandige zonder personeel.

Slecht idee
Zzp-expert Pierre Spaninks heeft zo zijn bedenkingen. “De argumentatie varieerde van ‘Anders concurreren zzp’ers elkaar kapot’, tot ‘Anders concurreren ze vaste banen weg’… Maar wat ook die achterliggende gedachte ook was en is, een slecht idee blijft het.”

Want, zo stelt Spaninks, zelfstandig ondernemen betekent tot in de diepste vezels: werken voor eigen rekening en eigen risico. “Een cruciaal instrument voor iedere ondernemer is de ‘marketingmix’. De 4 P’s van product, prijs, plaats en promotie. Daarmee wordt gespeeld om vervolgens een zo hoog mogelijk rendement te behalen.”

Want wie ‘minimumtarief’ zegt, heeft het over de P van prijs. Volgens Pierre Spaninks een zaak tussen ondernemer en markt. Zo lang die ondernemer zich aan de wet houdt, heeft verder niemand daar wat mee te maken. “Die ondernemende zzp’ers een minimumtarief opleggen, is hen belemmeren in hun concurrentiekracht. Iedere econoom kan uitleggen hoe slecht dat is. Want juist concurrentie houdt ondernemers scherp, dwingt hen tot innovaties en tot kostenbesparingen. Waarvan uiteindelijk de consument profiteert, met weer verdere economische groei als gevolg.”

Dure kantoren
Het beeld dat het kommer en kwel is in zzp-land wordt door Spaninks, autoriteit op het gebied van zelfstandig ondernemen, bestreden. Aan de ene kant hebben zzp’ers weliswaar kosten die werknemers niet hebben en die ze dus in hun tarieven moeten verwerken. Aan de andere kant heeft diezelfde zzp’er niet de kosten die de werkgever wel heeft. Zoals bovenwettelijke vergoedingen, verlofregelingen, dure kantoren, zieken die moeten worden doorbetaald…

Los van al die argumenten speelt er volgens Pierre Spaninks nog iets anders. Hij acht de kans aanwezig dat de Autoriteit Consument en Markt opnieuw oordeelt dat dit minimumtarief strijdig is met het kartelverbod. En anders het Europese Hof wel, als het daaraan wordt voorgelegd. “Tenzij je wilt argumenteren dat het hier niet om ondernemers gaat maar om ‘schijnzelfstandigen’. En of betrokkenen van die omschrijving blij worden… Voor henzelf gaan dan fiscale ondernemersvoordelen als zelfstandigenaftrek verloren. En hun opdrachtgevers van die zzp’ers moeten loonbelasting en premie gaan ingehouden op het zzp-honorarium.”

Bos ingestuurd
Of een minimumtarief uitvoerbaar zal zijn? “Het is simpel te omzeilen door in plaats van een bedrag per uur, een vaste aanneemsom te hanteren of door over te gaan op betaling per eenheid geleverd product of geleverde dienst. Bovendien wordt een minimumtarief al heel snel hét maximumtarief. Zeker in branches waar het aanbod aan zzp’ers groter is dan de vraag, zal daarover niet te onderhandelen zijn. Als de zzp’er toch vraagt om een hoger tarief, vanwege bijvoorbeeld geleverde kwaliteit, wordt hij met ‘voor jou tien anderen’ het bos ingestuurd.”

Bescherming van onderbetaalde zzp’ers, tegengaan van uitbuiting én scheppen van meer duidelijkheid voor hen en hun opdrachtgevers. Dat was de insteek voor de ‘minimaal 16 euro per uur regeling’ die over anderhalf jaar moet ingaan. Zzp-expert Pierre Spaninks schudt het hoofd. “Dat zogeheten ‘beschermen van de onderkant’ getuigt vooral van weinig of geen begrip van en respect voor ondernemerschap. Een starter die niet van meet af aan leert om te gaan met de marktsituatie zal nooit succesvol worden. Dat is niet beschermen, dat is kleinhouden."

Het minimumtarief zou moeten ingaan in 2021, maar wat Spaninks betreft wordt dat Sint Juttemis.