‘Vraaguitval grootste risico bij economisch herstel’

De Accountancy Expo die op 23 juni zou plaatsvinden is uitgesteld naar oktober. Op de dag dat dit event zou plaatsvinden organiseerde AccountantWeek nu een webinar voor accountants. 

Accountantweek had Menno Middeldorp, hoofdeconoom van de Rabobank, uitgenodigd voor een presentatie over de economische vooruitzichten. Zijn belangrijkste conclusie: het grootste gevaar voor de economie is dat de 'anderhalvemetersamenleving' straks wordt getroffen door vraaguitval. En zelfs zonder vraaguitval zullen sommige sectoren blijvend de gevolgen ondervinden van de crisis.

Krijgen we straks, als de coronacrisis wegebt, een V-vormig herstel of een W-vormig herstel? Geen van beide, verwacht Menno Middeldorp, hoofdeconoom van de Rabobank. "De crisis lijkt nog het meest op het wiskundige symbool dat wordt gebruikt bij worteltrekken. Dus eerst een scherpe daling, dan een scherp herstel. Een wortelvormig herstel met een afvlakking dus. Maar het herstel zal op een gegeven moment stokken, en de economie zal niet verder meer groeien. De daling is veroorzaakt door de lockdown. Het herstel door de versoepeling van de maatregelen. Doordat we straks in een anderhalvemetersamenleving terecht komen, zal de economie niet boven een bepaald plateau uitkomen. Per saldo zal het bbp dit jaar waarschijnlijk iets minder dan 6 procent krimpen. Pas als er een medicijn tegen het coronavirus wordt gevonden zal de groei worden hervat. Misschien in het eerste kwartaal van 2021."

Nederland komt er daarmee genadig af. In de Eurozone zal de economische krimp dit jaar boven de 6 procent liggen, verwacht de Rabobank. Vooral de Zuid-Europese landen zullen worden getroffen, door een krimp van vaak meer dan 11 procent. Dit heeft in de eerste plaats te maken met de intelligente lockdown in Nederland, die veel soepelder was dan elders – in elk geval soepelder dan in landen als Spanje en Frankrijk, waar de economie min of meer is lamgelegd. 

[avg-advertorial slug=”alle-accountancy-softwareleveranciers-onder-een-dak”] 

Een tweede factor waardoor de schade beperkt is gebleven is dat de structuur van de Nederlandse economie behoorlijk coronabestendig is. Nederland ligt voor op veel andere landen waar het gaat om thuiswerken en online shoppen, bijvoorbeeld, en de economie is minder afhankelijk van zwaar getroffen sectoren zoals de horeca en het toerisme. Middeldorp schat dat in de anderhalvemetersamenleving bedrijven voor 90 tot 95 procent op hun oude niveau kunnen functioneren. In sommige sectoren (de zakelijke dienstverlening, bijvoorbeeld, waaronder de accountancy) is thuiswerken goed mogelijk en waar het niet mogelijk is kan het makkelijk 'contactarm' worden verricht, dus op gepaste afstand van elkaar. 

Na het ‘nieuwe normaal’?
Het veelbesproken 'nieuwe normaal' hoeft daar niet al te veel verschillen van het oude normaal, met andere woorden. In andere sectoren – denk aan de horeca en de zorg – zijn de aanpassingsproblemen veel groter. 

Maar het grootste gevaar is niet dat bedrijven er niet in zullen slagen zich aan te passen aan de anderhalvemetersamenleving. Veel zorgelijker is dat er straks misschien vraaguitval zal optreden. Dat de werkloosheid stijgt als de steunmaatregelen van de Nederlandse overheid worden ingetrokken, en veel mensen dus minder te besteden krijgen. Een effect dat misschien nog wordt versterkt als de vraag vanuit het buitenland terugloopt, waardoor Nederlandse bedrijven minder kunnen exporteren – een gevaar dat vooral de Nederlandse industrie bedreigt. 

Al met al moeten we niet gek opkijken als de toegevoegde waarde van de horeca in het derde kwartaal van dit jaar – als 'social distancing' een feit is – straks 41 procent lager ligt dan in het derde kwartaal van 2019, en die van de industrie 10 procent lager. En daarna? Wanneer precies is onzeker – het hangt allemaal af van wanneer dat medicijn wordt geïntroduceerd – maar zoals gezegd zal de economie uiteindelijk weer de weg omhoog vinden. 

Geen terugkeer
De vraag is wel of dat in alle opzichten een terugkeer naar het 'oude normaal' zal betekenen. Middeldorp schetst een gemengd beeld. In sommige sectoren zullen de verandering beperkt zijn. Neem de horeca: die zal straks waarschijnlijk in 'oude glorie worden hersteld' aangezien mensen nu eenmaal behoefte hebben aan vertier buitenshuis. Maar de coronacrisis heeft enkele bestaande trends ook versterkt, en sommige sectoren zullen daar de blijvende gevolgen van ondervinden. 

Middeldorp verwacht bijvoorbeeld dat de vastgoedsector zal worden getroffen doordat thuiswerken en teleconferencing blijvend populair zullen blijken: dat betekent minder vraag aan kantoorruimte. De verschuiving van offline retail naar online retail die is ingezet tijdens de coronacrisis zal ook niet worden teruggedraaid, denk hij. Ook wijst hij op de trend naar kortere waardeketens die de coronacrisis heeft versterkt. Ook die zal permanent blijken te zijn, met meer leveranciers, van wie er veel dichter bij huis en bedrijf zitten dan tijdens de hoogtijdagen van de globalisering en met grotere eigen voorraden. Vooral de industrie, de handel en de landbouw zullen hier de – overigens niet altijd nadelige – gevolgen van blijven ondervinden. 

Indirect risico accountancy
En wat merkt de accountant van dit alles?, is een vraag die tijdens het webinar enkele keren wordt gesteld. Ook tijdens de break-outsessies die na de presentatie van Middeldorp werden gehouden. Het blijkt wel mee te vallen. Slechts weinige accountants en financieel adviseurs ondervinden nadelige gevolgen van de crisis. Ze worden nu zelfs vaak ingeschakeld door klanten voor advies over de steunmaatregelen van de overheid. Of voor financieel advies – zij het vaak van klanten die hun liquiditeit op orde willen krijgen, waar ze voor de crisis nog vaak met investeringsvragen aanklopten. En straks kan accountant controleren of bedrijven misbruik hebben gemaakt van de NOW-regeling. Wel loopt ook de accountant indirect risico, aangezien zijn klanten straks misschien failliet zullen gaan als de overheid gestopt is met de noodmaatregelen. 

Het is niet anders. Want niet stoppen met die maatregelen zou ook riskant zijn. In de woorden van Middeldorp: "Op korte termijn hebben de maatregelen goed gewerkt. De structuur van de Nederlandse economie is intact gebleven en er is geen vraaguitval geweest. Maar om die maatregelen nu nog lang voor te zetten zou de Nederlandse economie kunnen schaden. Het kan ertoe leiden dat bedrijven die eigenlijk niet levensvatbaar zijn in stand worden gehouden, en dat mensen minder makkelijk overstappen naar kansrijke sectoren. Kortom: het kan de groei op lange termijn drukken." 

En dan is er nog de grote schuld die de Nederlandse overheid opbouwt: zal die niet ook roet in het eten gooien? Middeldorp verwacht van niet: "Waarschijnlijk zal de economische groei de komende jaren zo groot zijn dat de overheid hoge schuld makkelijk kan dragen." Nu eerst even de komende moeilijke maanden doorkomen.