Jacques Urlus (NBA): ‘SBR is een paradigmashift’

Verplichtstelling van SBR voor betekent voor accountants die grote en middelgrote bedrijven controleren een ‘paradigmashift’, zegt Jacques Urlus, Beleidsadviseur ICT en Accountancy bij de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA). "Er zijn nieuwe regels nodig. Hoe moet dat straks bijvoorbeeld met de accountantsverklaring? De accountant krijgt geen jaarstukken op papier meer te zien. Toch moet hij zich er van vergewissen dat de jaarrekening een getrouw beeld van de gang van zaken in de onderneming geeft. Dat kan alleen als hij een getrouw beeld van de jaarrekening krijgt. En hoe zit het met zijn handtekening? Die moet straks immers ook digitaal worden aangeleverd. Met de vulpen kan dat niet meer."

Uitdagingen

SBR brengt volgens Urlus drie grote uitdagingen met zich mee, die de accountant direct of indirect raken en waar de NBA de afgelopen jaren mee bezig is geweest:

1. De taxonomie, simpel gezegd een ‘elektronisch woordenboek’ met alle gegevens die in SBR-rapportages worden gebruikt. Computers die informatie uitwisselen, moeten elkaar

natuurlijk wel kunnen begrijpen. Binnen SBR is hiervoor een gemeenschappelijke taal afgesproken (XBRL) om de begrippen te beschrijven die worden uitgewisseld. In die XBRL-taal is beschreven wat de Kamer van Koophandel, Belastingdienst, het CBS, de banken en andere zogeheten ‘uitvragende partijen’ willen weten in de Nederlandse Taxonomie (NT) en de Bankentaxonomie (BT). "Aanvullend is door de NBA een taxonomie opgesteld voor de controle-, samenstel-, beoordelings- en deponeringsverklaringen. Hiermee kan de accountant die een jaarrekening heeft gecontroleerd, een accountantsverklaring in XBRL genereren." Want: niet alleen de aanlevering van de jaarrekening moet verlopen in het XBRL-formaat, ook de begeleideinde accountantsverklaring moet in het XBRL worden opgesteld.

2. De deponering van de jaarstukken, mét een accountants verklaring van de accountant. Daarvoor heeft de Logius -de beheerder van Digipoort, een ICT-centrale waar berichtenverkeer voor de overheid wordt afgehandeld -, samen met de NBA en de KvK een methode voor ‘signing and linking’ bedacht. Met deze methode wordt een persoonsgebonden beroepscertificaat gebruikt. Enerzijds voor het ondertekenen van de accountantsverklaring en anderzijds voor het waarmerken van de jaarrekening als object van het onderzoek. Met het linking mechanisme wordt ervoor gezorgd dat de verklaring en de jaarrekening onlosmakelijk aan elkaar verbonden zijn.

De accountant kan een persoonsgebonden beroepscertificaat aanvragen bij één van de vier door de NBA erkende Certification Service Providers: Digidentity, ESG, KPN of QuoVadis. "Die CSP neemt dan met het NBA contact op om te vragen of degene die het certificaat heeft aangevraagd ook daadwerkelijk daartoe bevoegd is. Wij geven door of dat inderdaad zo is. Of juist niet; en als een accountant mettertijd niet meer bevoegd is om jaarrekeningen te controleren, geven wij dat ook door. "

3. De verklaring moet, zoals gezegd, gebaseerd zijn op een getrouw beeld van de jaarrekening. Dit kan alleen als er regels zijn om een XBRL-document te ‘renderen’ naar iets dat voor mensen leesbaar en begrijpelijk is. De NBA is bezig met de ontwikkeling van de presentatieregels (Uniform Presentation) om dit mogelijk te maken.

New Business

Urlus gelooft dat de invoering van SBR vooral voordelen zal bieden.

Om te beginnen de grote voordelen die voor alle gebruikers van de jaarrekening gelden: maatschappelijke voordelen zoals betrouwbaarder data en efficiencybevordering door hergebruik van data. Van die voordelen zal de accountant misschien slechts in beperkte mate profiteren: aan de ene kant zal hij straks veel minder moeite hebben een jaarrekening op te stellen en te controleren, maar aan de andere kant verliest hij misschien omzet doordat hij minder handwerk hoeft te verrichten.

Maar terwijl er laagwaardige activiteiten verdwijnen, komt er ook hoogwaardig werk bij, daar is ook Urlus van overtuigd: "De accountant zal de gegevens van de bedrijven waarvoor hij werkt ook makkelijker kunnen vergelijken met die van andere organisaties. Benchmarking wordt veel makkelijker. De accountant kan op basis van analyses van data straks goed advies verstrekken. Bijvoorbeeld door te kijken hoeveel een bedrijf in vergelijking tot zijn concurrenten aan reclame uitgeeft – en als dat te hoog is daarover de dialoog aan te gaan met zijn cliënt."

Ook sluit Urlus niet uit dat kleine ondernemingen vaker beroep zullen doen op een accountant, om zich niet te hoeven verdiepen in zaken als SBR, Digipoort en deponering van jaargegevens langs elektronische weg – dus mogelijk betekent SBR voor veel accountants een kans om het kleinbedrijf aan zich te binden. En wie weet, ontstaan er nog allerlei nieuw diensten dankzij SBR. "Je hebt straks wellicht ook mensen nodig die ‘onder de motorkap’ kunnen kijken. Die een soort EDP-audits kunnen houden, toegespitst op de totstandkoming van een jaarrekening via SBR."

Kat uit de boom

SBR mag dan straks misschien een paradigmashift betekenen, de meeste accountants stellen zich nogal afwachtend op ten aanzien van de huidige ontwikkelingen, merkt Urlus. "Ze kijken de kat uit de boom, en wachten tot softwarebedrijven hun producten ‘SBR-klaar’ maken. Ik vind dat begrijpelijk. Maar toch: zeker voor accountants die gewend zijn in Word of Excel jaarrekeningen op te stellen verandert er veel. Zij moeten zich echt nieuwe software aanschaffen – tenzij ze natuurlijk straks data in xbrl laten inkloppen, maar dat zou ik niemand aanraden."

En de softwareleveranciers dan, op wie veel accountants kennelijk vertrouwen, zijn die al klaar om over te stappen op SBR? Er zijn ongeveer 20 marktpartijen betrokken als aanbieder van SBR-enabled producten en/of diensten, meldt de (overheids)site sbr-nl.nl. "Toch is mijn indruk dat de meeste partijen nog niet helemaal klaar zijn. Een aantal ondersteunt SBR al voor bepaalde soorten jaarrekeningen en kredietrapportages. Maar lang niet alle soorten jaarrekeningen worden breed ondersteund – jaarrekeningen die zijn opgesteld om te voldoen aan IFRS, of jaarrekeningen van stichtingen en verenigingen. De meeste leveranciers richten zich op de massa, op de kleinere ondernemingen, niet op de rest.” Wat dat betreft is er nog veel werk aan de winkel voor softwareleveranciers. En dat terwijl SBR pas echt zijn vruchten afwerpen, als de administraties er op zijn ingesteld. Veel zal dus afhangen van de bereidheid en het vermogen van deze partijen om hun administratieve systemen te actualiseren.

"Maar er is nog tijd – een kleine twee jaar – en dat is genoeg om de nodige aanpassingen door te voeren. Toen SBR per 2013 verplicht werd gesteld voor allerlei fiscale aangiftes, konden de softwarebedrijven zich tenslotte ook ineens heel snel aanpassen. Ze wachten gewoon af tot de 2e en 1e Kamer zich hebben uitgesproken voor de verplichtstelling van SBR. Begrijpelijk, overigens: ze willen hun programmeercapaciteit ook niet verspillen, en pas aan het werk gaan als ze zeker zijn óf SBR verplicht wordt gesteld en wát dan precies."

Wilt u meer weten over de verplichte SBR deponering van jaarrekeningen per boekjaar 2016? Jacques Urlus (NBA) is een van de topsprekers op de vakbeurs Financial Systems op donderdag 21 mei aanstaande in het NBC Congrescentrum.

Financial Systems is gratis te bezoeken na registratie via de website:  www.financial-systems.nl/accountant