Het belang van fiscaal vriendelijk testament voor ondernemers is groot

door mr. Mark de Jonge RB

De bedrijfsopvolgingsregeling: fiscaal zeer voordelig, maar let op voorwaarden
De bedrijfsopvolgingsregeling (BOR) is een fiscale faciliteit die bewerkstelligt dat bij vererving van een vennootschap met daarin een onderneming nagenoeg geen belasting verschuldigd is. Indien de BOR niet van toepassing is, bedraagt de acute belastingdruk bij overlijden ineens 25 procent inkomstenbelasting én 20 procent erfbelasting (bij vererving aan partner of kind) over de waarde van de onderneming/waarde van de aandelen van de vennootschap. 

Bij een onderneming met een waarde van 1.000.000 euro betekent dit dus 400.000 euro directe belastingheffing dan wel nihil. Een gigantisch verschil, waardoor u uiteraard gebruik wenst te (kunnen) maken van de BOR. Maar om de BOR toe te passen, dient te worden voldaan aan een aantal voorwaarden, waaronder de voorwaarde dat er sprake moet zijn van verkrijging van ondernemingsvermogen. 

Overlijden zonder testament: de wettelijke verdeling
Indien een ondernemer zonder testament komt te overlijden, zal de wettelijke verdeling bepalen hoe de nalatenschap onder de erfgenamen wordt verdeeld. Die nalatenschap bestaat onder andere uit de onderneming/de waarde van de aandelen van de vennootschap. De langstlevende partner en de kinderen zijn voor gelijke delen erfgenaam, maar de langstlevende verkrijgt de gehele nalatenschap van de erfgenaam. Omdat de kinderen dan minder krijgen dan waar zij recht op hebben, verkrijgen zij een vordering in geld op de langstlevende partner die zij kunnen opeisen bij het overlijden van deze langstlevende. Voor toepassing van de BOR is een dergelijke verdeling meestal verre van optimaal. 

Voorbeeld:
De erflater laat aandelen in een vennootschap achter met een waarde van 4.000.000 euro (volledig ondernemingsvermogen). De erfgenamen van erflater zijn partner en dochter. Op grond van de quasi wettelijke verdeling (met rente) zouden beide erfgenamen 2.000.000 euro erven, maar omdat de langstlevende partner de volledige nalatenschap verkrijgt (zodat zij ongestoord kan verder leven), verkrijgt de langstlevende de gehele erfenis met een waarde van 4.000.000 euro en krijgt dochter een onderbedelingsvordering op haar moeder van 2.000.000 euro. 

De langstlevende verkrijgt het ondernemingsvermogen en kan derhalve een beroep doen op de BOR met een bijbehorende (voorwaardelijke) vrijstelling van bijna 3.500.000 euro. Daarnaast heeft zij nog een partnervrijstelling van ruim 600.000 euro. Haar totale vrijstelling bedraagt derhalve 4.100.000 euro, terwijl haar verkrijging uit de nalatenschap ‘slechts’ 2.000.000 euro bedraagt. Het gevolg is dat de BOR niet volledig kan worden benut en voor een bedrag van 2.100.000 euro wordt ‘weggegooid’. Dochter kan de BOR niet toepassen. Zij verkrijgt immers een vordering in geld en geen ondernemingsvermogen. Zij zal derhalve erfbelasting moeten betalen over de volledige 2.000.000 euro, zijnde 400.000 euro. En dat is zonde.

Overlijden met een fiscaal vriendelijk testament: grote besparing van erfbelasting
Een juist vormgegeven testament kan ten opzichte van de wettelijke verdeling zorgen voor een optimale benutting van de BOR en andere fiscale vrijstellingen. Een flexibel testament is hierbij zeer aan te raden, zodat ten tijde van het overlijden maatwerk kan worden geleverd met de meest gunstige verdeling van de nalatenschap tot gevolg. Indien in het voorgaande voorbeeld zo’n fiscaal vriendelijk testament was opgemaakt, had de BOR (vrijwel) volledig toegepast kunnen worden, waardoor er geen belasting verschuldigd was, ook niet door dochter. Wel is het essentieel dat een aantal opties in dit flexibele testament is meegenomen, dus het verdient aanbeveling om een testament op deze punten goed te beoordelen teneinde later erfbelasting te besparen en de continuïteit van de onderneming te waarborgen.

Deze publicatie is mede tot stand gekomen in samenwerking met mijn collega Anne Hilge MSc. Heeft u vragen over hoe u in een testament het beste kunt voorsorteren op een fiscaal optimaal gebruik van de BOR bij overlijden, neem dan gerust vrijblijvend contact op.

Mr. Mark de Jonge RB van BonsenReuling Accountants-Belastingadviseurs te Lichtenvoorde is fiscaal specialist bij Fiscaalconsult. Zijn specialisme(n): Bedrijfsopvolging, rechtsvormkeuze, onroerende zaken, fusies en estate planning.

Lees ook: Strafheffing DGA als pensioenuitkeringen in eigen beheer niet ingaan op pensioendatum