Drs. Pauline Derkman RA: ‘Ethisch besef ontwikkelt zich over langere tijd’

Interview: Peter Steeman 
Fotografie: José van Riele

Pauline Derkman, directeur a.s.r. levensverzekeringen en bestuurslid van de NBA-lkedengroep Accountants in Business, ziet het vooral als een extra stuk achter de deur. “Als je de eed aflegt sta je er weer even bij stil waarom je voor dit beroep gekozen hebt.”

Welke invloed heeft de gedragscode op de manier waarop je je werk doet?
“Het is niet zo dat je voor ethische vraagstukken de gedragscode raadpleegt. Dat ethisch besef ontwikkelt zich over langere tijd en werkt bijna als een extra zintuig. Je krijgt al een heel moreel ethisch kompas mee vanuit het gezin waar je in opgroeit. Word je gecorrigeerd als je bijvoorbeeld rommel op straat gooit of niet? De opleiding sloot daar voor mij op aan. 

Vlak voor mijn afstuderen heb ik in Kopenhagen gestudeerd en daar het vak Ethiek gevolgd. Dat vond ik heel interessant. Hoe ga je om met dilemma’s? Hoe handelen mensen? Ze maken niet altijd rationele afwegingen.

Van een RA wordt verwacht dat hij voor de juiste cijfers zorgt en een eerlijk beeld geeft. Juistheid, onpartijdigheid, onafhankelijkheid. Het is meer dan alleen een beroep. Je wil altijd eerlijk en netjes handelen. Er is voor mij geen scheidslijn tussen werk en privé. Net als een dokter ook buiten werkuren te hulp schiet als iemand onwel wordt zo ben je als RA ook buiten je vakgebied doordrongen van een ethisch besef. Ik zit in de product approval board vanuit mijn functie als directeur Levensverzekeringen. Daar zitten alle directeuren van de productlines in. In die board kijken we naar voorstellen voor nieuwe producten. Dan stel ik mij altijd de vraag: zou ik dit aan mijn tante verkopen? Kunnen we dit in de markt zetten?”

Wat vind je van de nieuwe NOCLAR gedragsregels die vanaf 2019 ingaan?
“Het is een goede leidraad die je helpt hoe te handelen wanneer iets niet door de beugel kan. Wat ik weel mooi vind is dat het in  een aantal fases is opgedeeld. Van signaleren, bespreekbaar maken tot handelen. Je geeft iemand de gelegenheid te reageren. Het kan immers ook zo zijn dat iemand niet met opzet de regels heeft overtreden.”

Wat zijn dilemma’s in je huidige werk? 
“Er zijn wel eens klachtafhandelingen van producten waarbij het draait om de perceptie van de klant. Hij heeft een andere voorstelling van een product terwijl in het polisblad zwart op wit de voorwaarden staan vermeld. Dat zijn lastige vraagstukken. Je hebt gelijk maar blijkbaar ziet de klant het toch anders. Een ander voorbeeld van een dilemma is: tot hoe ver ga je bij het vinden van verzekerden? Ieder jaar expireren er polissen waarvan de klanten recht op geld hebben. Meestal hebben we de juiste gegevens, maar sommige klanten vergeten bij een verhuizing hun nieuwe adres door te geven. Na hoeveel pogingen stop je met het zoeken naar de klant. Dat zijn vraagstukken die mij en mijn team bezig houden.”

Met wie spar je over dilemma’s?
“Dat doe ik met mijn naaste collega’s maar ook met het lid van de raad van bestuur waar ik aan rapporteer. Het hangt heel erg van het onderwerp af met wie je daarover spart.”

Voel je een onderscheid met collega’s die geen gedragscode en beroepseed hebben? 
“Dat verschil is er binnen a.s.r. niet. In de eerste plaats omdat álle a.s.r.-collega’s een eed of belofte afleggen. Deze bankierseed, die in 2015 werd ingevoerd voor medewerkers is een eed of belofte waarmee je belooft dat je het klantbelang centraal stelt. Ik heb hem zelf ook afgelegd. De eed staat niet op zichzelf. Iedere medewerker die wij werven moet ethisch en moreel verantwoord handelen. Dat stellen we ook aan de orde in het selectietraject. Hoe zou je in bepaalde situaties handelen? Hoe klantgericht ben je? Als iemand bij a.s.r. begint krijgt hij een introductiedag. Aan het einde van de dag wordt ook de eed of belofte afgelegd. Wat voor zowel de accountancy als de financiële sector geldt is dat we met de eed een aantal specifieke gedragsregels afspreken waar je elkaar ook op kan aanspreken.”

Heb je er steun aan? 
“Het helpt voor de bewustwording. Het is toch wel een officieel moment. Ik heb de bankierseed in 2014 afgelegd. Voor de accountancy heb ik de beroepseed in 2016 afgelegd. Het lijkt dubbelop, maar ik heb gekozen voor een beroepsgroep en voor deze werkomgeving. Daar hoort dit bij. Als je de eed aflegt sta je er weer even bij stil waarom je voor dit beroep gekozen hebt. Daar word je alleen maar beter van.”

Dit artikel is eerder verschenen in een speciaal themamagazine van de NBA, getiteld "Ethiek + de accountant in business". U kunt deze uitgave hier lezen.