Diana van Hout ontvangt prijs voor beste fiscale proefschrift

De Vereniging voor Belastingwetenschap stelde de prijs in voor het beste proefschrift gewijd aan een onderwerp dat een rechtstreeks en belangrijk verband houdt met het Nederlandse belastingrecht en dat in de afgelopen twee jaren aan een universiteit is verdedigd. Uit het juryrapport: ‘Samenvattend is de jury van oordeel dat Mevrouw Van Hout een mooi proefschrift heeft geschreven waarin een nieuw verschijnsel als mediation in het fiscale recht op wetenschappelijk verantwoorde wijze vanuit diverse invalshoeken is bestudeerd. Daarmee komt haar de dissertatieprijs 2012/2013 toe.’  De Dissertatieprijs bestaat uit een cheque ter waarde van € 1.000 en een oorkonde. Ook krijgt de winnaar de gelegenheid om in de plenaire ledenvergadering op 1 april een lezing te houden over het bekroonde werk.

Mediation bij de Belastingdienst

In haar proefschrift concludeerde Van Hout dat de invoering van mediation in conflicten tussen belastingplichtigen en de Belastingdienst nog niet heeft geleid tot noemenswaardige vermindering van het aantal conflicten of vermindering van de druk op de rechterlijke macht. Bovendien is mediation niet altijd de meest efficiënte methode om fiscale conflicten op te lossen.

Mediation, waarbij een onafhankelijke mediator die getraind is in conflicthantering bemiddelt tussen twee partijen, lijkt tegenwoordig een panacee voor alle juridische conflicten. Mediation wordt echter nog niet vaak toegepast bij fiscale conflicten, blijkt uit Van Houts onderzoek, en is in het fiscale recht ook niet altijd de efficiëntste methode. Volgens Van Hout weten belastingplichtigen vaak niet voldoende om zelf een weloverwogen beslissing te nemen over de oplossing van hun conflict, terwijl dat in mediation wel verwacht wordt van de betrokken partijen. Voor conflicten waarbij veel of grote belangen een rol spelen (bijvoorbeeld bij grote bedrijven), kan mediation wel effectief zijn. De belastingplichtige is in zo’n geval meestal goed vertegenwoordigd en daarmee ook veel beter geïnformeerd.

Juridisering voorkomen

Voor conflicten die vooral spelen in de sfeer van informatievoorziening of communicatie, ziet Van Hout meer in het zo vroeg mogelijk toepassen van kennis over conflicthantering in het contact tussen de belastingplichtige en de Belastingdienst. Het conflict krijgt dan minder kans om te ‘juridiseren’. Van Hout vindt het belangrijk dat belastingplichtigen goed geïnformeerd worden over hun rechten. Zij ziet meerwaarde in de verbetering van de fiscale rechtshulp bijvoorbeeld door middel van een Taxpayer Advocate Service zoals de Amerikaanse belastingdienst aanbiedt. Een belastingplichtige heeft dan een betere uitgangspositie richting de fiscus omdat deze Service heel toegankelijk is, opkomt voor de rechten van belastingplichtigen en over dezelfde informatie beschikt als de Belastingdienst.

Diana van Hout  is sinds 2011 docent/onderzoeker aan het Fiscaal Instituut van Tilburg University. Daarvoor werkte ze bij de Universiteit Utrecht, waar ze onder andere Dispute Resolution and Enforcement doceerde aan belastingambtenaren uit ontwikkelingslanden en landen in transitie.