De accountant in een ander klimaat

Door Lucas Geusebroek

We belanden in een ander klimaat. Of het nu gaat om ons plastic afval, het dichtdraaien van de gaskraan of het ter verantwoording roepen van oliemaatschappijen: collectief beginnen we anders tegen milieueffecten aan te kijken, en dit proces voltrekt zich behoorlijk snel. Dat geldt ook voor het Klimaatakkoord, waarmee – weliswaar na een late start – Nederland in hoog tempo de invulling wil bepalen van ‘Parijs’. 

De details van dit akkoord worden momenteel verder uitgewerkt, dus nog niet alle maatregelen zijn bekend. Al wel duidelijk is dat het geen pijnvrije operatie wordt. Anders gezegd: het draait om serieuze investeringen, en zo kunnen ook accountants en financials niet langer om de thema’s klimaat en CO2 heen.

Het is vaker voorgekomen dat in een congreszaal iemand ‘accountants will save the world’ uitsprak. Zoals Peter Bakker, voorzitter van de World Business Council for Sustainable Development, tijdens de Accountantsdag 2015 en Mathijs Bouman op de Dag van De Financial in datzelfde jaar. 

De kracht van dit statement zit hem natuurlijk in de tegenstelling. De wereld redden? Accountants? Door dit ontregelende effect wordt het zicht soms onttrokken op hetgeen Bakker en anderen precies bedoelen met deze uitspraak: de verbreding van risicobeoordeling en verslaglegging met betrekking tot duurzaamheid. Wat bij die congressen opviel was de reactie in het publiek: vaak werd er wat onzeker om gelachen. 

Misschien uit verlegenheid bij een dergelijk grote claim, maar het leek ook wel alsof men deze woorden daarmee direct trachtte te relativeren. Begin 2017 leefde de discussie weer even op toen Bakker zijn statement herhaalde in NRC, en het boek van Mervyn King, grondlegger van Integrated Reporting, Chief Value Officer net was verschenen, met als ondertitel ‘Accountants Can Save the Planet’. 

In opiniestukken in FD en op Accountant.nl was een zeker patroon zichtbaar. Aan de ene kant ontstond er de drang om de vraag sluitend te willen beantwoorden of zij dit nu wel, of niet kunnen. Daarbij spitste de discussie zich toe op kwesties als: wordt er niet een te brede rol van accountants verwacht? In hoeverre past niet-financiële informatie überhaupt bij de fundamentele functie en kwaliteiten van het vak? En het onvermijdelijke argument: heeft het beroep niet al zijn handen vol aan zijn bestaande taken op financieel terrein? Aan de andere kant werd in opinies betoogd dat accountants natuurlijk niet in hun eentje de wereld gaan redden, maar dat zij er waarschijnlijk wel bij kunnen helpen. 

Inmiddels verandert ook het maatschappelijk klimaat, los van alle warmterecords die dit jaar zijn gevestigd. In de Vernieuwingsagenda van de NBA (mei 2018) staat ‘onze rol in de duurzame economie’ bovenaan, binnen het hoofdthema maatschappelijke relevantie. In plaats van te zoeken naar een zwart-wit antwoord op de ‘save the world’-vraag, verschuift de focus naar hoe accountants en financials hierin hun aandeel kunnen leveren. Wie of wat hebben zij hierbij nodig?

De grote opdrachten waar we als mensheid voor staan zijn alom bekend, mede dankzij de Sustainable Development Goals en het Parijsakkoord. Drastische CO2-reductie en de transitie naar hernieuwbare energie zijn niet eenvoudig, maar onvermijdelijk. Het streven naar een circulaire economie wordt breed omarmd door bedrijfsleven, overheid en politiek. Deze immense omschakeling vereist dat iedere betrokkene doet wat binnen zijn of haar mogelijkheid ligt. Er zijn niet veel beroepen die zo expliciet worden aangemoedigd om hier een rol in te spelen als accountants. Het is een oproep om uit te vinden wat we nodig hebben aan – andere – cijfers, instrumenten, regels, samenwerking met verschillende professionals, kortom aan inzicht. Het inzicht om te beoordelen of organisaties in meer dan alleen financieel opzicht gezond zijn. En daarmee in staat zijn om ook in de toekomst waarde te creëren, zonder roofbouw te plegen op onze planeet en haar bewoners.

Dit artikel is eerder verschenen in een speciaal themamagazine van de NBA, getiteld "Klimaat + de accountant in business". U kunt deze uitgave hier lezen.

Lucas Geusebroek is projectleider circulaire economie bij de NBA