‘Data zijn zilver, vertrouwen is goud’

"September 2030. Het laatste van de Big 4-accountantskantoren vraagt z'n faillissement aan." Met dit doemscenario trapte Lucas Hoogduin, director of audit innovation bij KPMG, de What/If-sessie van de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA) eergisteren af.

Niet omdat hij werkelijk gelooft dat de vier kantoren geen toekomst hebben, maar om te schetsen dat het niet is uitgesloten dat ze het de komende jaren nog flink moeilijk kunnen krijgen. En met hen vele andere accountantskantoren. Wat als – what if – dat gebeurt? En hoe kunnen accountants daarop anticiperen? Daarover ging de (virtuele) bijeenkomst van het NBA. Niet zozeer om direct een antwoord te krijgen op deze vragen, maar om de fantasie te prikkelen om na te denken over de toekomst en over hoe ze daar op kunnen inspelen. "Het gaat vandaag meer om vraagtekens dan om uitroeptekens", in de woorden van dagvoorzitter Nart Wielaard, o.a. adviseur en co-auteur van Wij Zijn Big Data.

Over diezelfde Big Data had Lucas Hoogduin het ook ('op persoonlijke titel', zoals hij benadrukte). Aan die data kan grof geld worden verdiend, zoveel is zeker. "Data zijn de nieuwe olie", wordt zelfs wel gezegd. Net als bij olie gaat het bij data om 'ruw materiaal' dat achtereenvolgens gewonnen kan worden en bewerkt: olie moet worden geraffineerd, data verrijkt willen ze geld opleveren. Eenmaal verrijkt kunnen data worden aangewend om betere analyses te maken, goed onderbouwde adviezen te geven en doordachte beslissingen te nemen. De vraag is alleen: wie gaat er de komende jaren aan die waardevolle data verdienen? Misschien de accountant wel. Die heeft tenslotte de beschikking over allerlei (financiële) data die klanten hem ter beschikking stellen. Maar zoals blijkt uit de onheilstijding van Hoogduin dat (zelfs) de Big 4 hun toekomst niet zeker zijn, is dat allerminst zeker.

[avg-advertorial slug=”alle-accountancy-softwareleveranciers-onder-een-dak”]
Bang voor Big Tech

De grootste bedreiging voor accountants komt volgens Hoogduin van Big Tech, met name Google en Amazon. Ook noemde hij andere partijen, zoals kredietbeoordelaar Moody's, dat onlangs de leverancier van bedrijfsinformatie Bureau van Dijk heeft overgenomen voor een lieve 3 miljard euro. Of de leveranciers van boekhoudsoftware. Of de Private Equity-firma's die hebben geïnvesteerd in die softwareleveranciers.

De kans bestaat dat de Googles, Moody's en andere aanbieders gaan proberen geld te verdienen aan bedrijfsgegevens zoals Google dat nu ook doet aan gegevens van particulieren. Aan op maat van de ontvanger afgestemde advertenties, dus, en aan de commissie die gelieerde partijen verdienen aan de verkoop van diensten en producten. Wezenlijk onderdeel van dit model is dat informatie gratis wordt weggegeven om bezoekers te lokken. Misschien dat ze straks volautomatisch jaarrekeningen fabriceren, op basis van de stuwmeren aan bedrijfsdata die ze hebben? Waarmee ze zich dus op het terrein van de accountant zouden begeven. En hem wellicht heel makkelijk uit de markt kunnen prijzen.

Wat kunnen accountants doen om onder dit gevaar uit te komen? Verschillende sprekers laten zich daarover uit. De oplossingen variëren van defensief ('beteugel de macht van Big Tech') tot offensief ('innovatie'). Alexander Leppink, partner-aandeelhouder bij BDO Accountants en Adviseurs en verantwoordelijk voor innovatie en online dienstverlening, pleit voor innovatie. Innovatie door data aan te wenden om meer toegevoegde waarde te kunnen verlenen, wel te verstaan. Denk aan risicoanalyses, benchmarking, aan adviezen en andere diensten waarvoor een combinatie van kennis van de sector en klantdata vereist zijn. BDO zet daar nu al zwaar op in, aldus Leppink. En waarom zouden andere kantoren dat niet ook kunnen doen? "Ook kleinere accountantskantoren. Die beschikken dan wel over minder mensen en middelen dan grotere kantoren, maar zij kunnen wellicht samenwerken met andere accountants of met softwareleveranciers."

Hoeder van data

"Een bekend verhaal", reageert een van de deelnemers aan de online discussie die tijdens de bijeenkomst wordt gehouden. Dat moge zo zijn, het accentueert hoe machtig een partij is die als 'spin in het web van de bedrijfsdata' zit, zoals Martin de Bie, adviseur innovatie bij 216 Accountants het uitdrukt. En wie macht heeft, komt ook snel in der verleiding om die macht te gebruiken. Hoe weten bedrijven dat er zorgvuldig met hun gegevens wordt omgesprongen? Zeker nu die gegevens zo makkelijk kunnen worden gekoppeld aan die van andere bedrijven en via allerlei kanalen kunnen worden verspreid. "En wie staat er eigenlijk bij stil of er wel op een verantwoorde manier met die data wordt omgegaan? Zou het accountantsvak op dat onderwerp niet de regie moeten pakken en zich opwerpen als 'hoeder van de bedrijfsdata' voor haar klanten?", vraagt De Bie zich af.

Het idee dat de accountant zich als hoeder van bedrijfsdata kan opwerpen blijft hangen. Daar moeten we iets mee kunnen, vindt ook de NBA. Tenslotte geldt de accountant als een bij uitstek betrouwbare partij, in elk geval veel betrouwbaarder dan de snelle, commerciële organisaties zoal Google. En betrouwbaarder dan welk automatisch gegenereerde analyse, rapport of advies ook. Dus kan de accountant zijn betrouwbaarheid wellicht ook inzetten als het om data gaat: om afspraken te maken met bedrijven en hun leveranciers hoe met hun data moet worden omgesprongen en te controleren of die afspraken worden nageleefd.

"Data zijn zilver, vertrouwen is goud", zo vat Robert Mul, hoofd Beroep & Maatschappij bij de NBA deze gedachte. De NBA gaat ermee aan de slag. De volgende stap is nu om een soort algemene verordening gegevensbescherming te ontwerpen voor bedrijfsgegevens. "Een protocol hoe moet worden omgesprongen met bedrijfsgegevens. Daar gaan we werk van maken."