Basisinkomen: linkse utopie, het einde van het arbeidsethos of een creatieve renaissance?

25 augustus 2016

Zelflerende computers nemen al ons werk over, behalve dat van ambachtslieden en genieën – mensen die van hun werk hun hobby kunnen maken.

Er komen weer verkiezingen aan, dus beginnen politici te strooien met ideetjes als ‘iedereen een vaste aanstelling’. Of: iedereen een gegarandeerd basisinkomen.

Het idee van een universeel basisinkomen is vooral populair bij links. “Iedereen een vaste baan? Nonsens! Geef de mensen gewoon gratis geld!” Geld weggeven is voor politici van alle gezindten een aantrekkelijke optie. De ‘progressieven’ spreken dan deftig van ‘het loskoppelen van werk en inkomen’ (zie dit interessante artikel in The Nation).

Maar dat betekent in wezen afstand doen van een eeuwenlang ingepeperde notie, dat werken een straf is, ingesteld ten tijde van Genesis. Het betekent ook de ontmanteling van de ‘de luiaard verdient tuchtiging’ school van charitatieve armenzorg en de welvaartsstaat, die uiteindelijk gebaseerd blijft op de idee dat de bijstand toch eigenlijk altijd net iets minder aantrekkelijk zou moeten zijn dan de slechtst betaalde baan.

Hoe dat ook zij – het artikel in The Nation en de fans van basisinkomen.nl schenken wel erg weinig aandacht aan de eer die je in je werk kunt stellen, en de trots en het zelfvertrouwen die je uit een eerzaam beroep kunt putten. Zij stellen zich nogal utopisch een maatschappij voor, waarin het basisinkomen iedereen bereid maakt zich voor de samenleving in te zetten en de zorg voor zwakken en eenzamen op zich te nemen.

Een optimistischer visie op de toekomst schetst ‘The end of meaningless jobs will unleash the world’s creativity, dat een creatieve renaissance voorziet, als die hele grijze middenklasse die door robots met kunstmatige intelligentie wordt vervangen met het basisinkomen vrijuit kan gaan macrameeën.

Of zouden we dan toch terugverlangen naar onze saaie kantoorbanen? Vraag het uw recent gepensioneerde vrienden eens…

Arne Lasance