AFM vult plannen toezicht accountants nader in

De AFM laat weten dat er dit jaar extra wordt ingezet op toezicht op financiële dienstverlening aan zakelijke partijen, accountantsorganisaties en kapitaalmarkten. Over het toezicht op de kwaliteit van governance, verslaggeving en accountantscontrole meldt de AFM onder meer het volgende:

1. Monitoring maatregelen en veranderplannen OOB-accountantsorganisaties
De accountantsorganisaties die wettelijke controles verrichten bij organisaties van openbaar belang (OOB-accountantsorganisaties) hebben verdergaande maatregelen aangekondigd naar aanleiding van de onderzoeken van de AFM. Ook de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA) heeft in haar rapport ‘In het publiek belang’ verbeteringen voorgesteld binnen de gehele accountancysector. De AFM ontwikkelt samen met de NBA een publiek dashboard om de voortgang van de implementatie van de maatregelen en de veranderplannen inzichtelijk te maken. Het beoogde effect is dat beleggers en andere belanghebbenden gerechtvaardigd kunnen vertrouwen op het oordeel van de accountant in de controleverklaring.

2. Big 4-accountantsorganisaties
De AFM meet tussentijds de kwaliteit van de wettelijke controles door in de tweede helft van 2015 te starten met het uitvoeren van joint inspections in samenwerking met de Public Company Accounting Oversight Board (PCAOB) bij de Big 4-accountantsorganisaties. De AFM krijgt hiermee inzicht in de mate waarin de verbetermaatregelen van deze accountantsorganisaties naar aanleiding van de 1-meting in 2013/2014 effect hebben gehad op de kwaliteit van de accountantscontroles. Het beoogde effect is dat beleggers en andere belanghebbenden gerechtvaardigd kunnen vertrouwen op het oordeel van de accountant in de controleverklaring.

3. Overige OOB-accountantsorganisaties
De AFM meet de kwaliteit van de wettelijke controles door in 2015 een 1-meting uit te voeren bij de vijf overige OOB-accountantsorganisaties. De AFM krijgt hiermee inzicht in de mate waarin de maatregelen en veranderplannen van deze accountantsorganisaties o.a. naar aanleiding van de 0-meting in 2011/2012 effect hebben gehad op de kwaliteit van de accountantscontroles. Het beoogde effect is dat beleggers en andere belanghebbenden gerechtvaardigd kunnen vertrouwen op het oordeel van de accountant in de controleverklaring.

4. Quick scan corruptie wettelijke controlepraktijk
De AFM besteedt in 2015 aandacht aan de mate waarin de grotere accountantsorganisaties in hun bedrijfsvoering waarborgen tegen betrokkenheid bij corruptie hebben getroffen. Nederlandse accountantsorganisaties kunnen bij het uitoefenen van hun controletaak stuiten op corruptiesignalen. Accountantsorganisaties moeten voldoende waarborgen treffen om hun betrokkenheid bij vormen van belangenverstrengeling tegen te gaan die afbreuk doen aan de integriteit van en het vertrouwen in de financiële markten. Veelal blijft belangenverstrengeling lange tijd onzichtbaar totdat sprake is van een incident. De (reputatie)schade kan groot zijn. Het beoogde effect is dat beleggers en andere belanghebbenden gerechtvaardigd kunnen vertrouwen op het oordeel van de accountant in de controleverklaring.

5. Verkenning naar kritisch vermogen auditcommissies bij kwaliteit accountantscontrole en verslaggeving
De AFM verkrijgt meer inzicht in hoe auditcommissies in de praktijk invulling geven aan hun rol ten aanzien van de financiële verslaggeving en accountantscontrole. De AFM heeft in 2014 een vragenlijst uitgestuurd aan commissarissen van 96 beursfondsen en interviews gehouden met vijftien commissarissen. Verder analyseert de AFM verslagen van ava’s en rapporten van rvc’s. Dit onderzoek doet de AFM vanuit de perceptie van de commissarissen in auditcommissies. Het beoogde effect is dat leden van auditcommissies zich (meer) bewust worden van hun eigen rol en worden geprikkeld om deze rol ten aanzien van de kwaliteit van de verslaggeving en de accountantscontrole van de onderneming op te pakken.

6. Nieuwe verslaggevingsstandaarden voor consolidatie (IFRS 10), gezamenlijke overeenkomsten (IFRS 11) en de daarmee samenhangende toelichtingen (IFRS 12)
De AFM voert een nulmeting uit op de financiële verslaggeving 2014 om inzicht te verkrijgen in de mate waarin ondernemingen de nieuwe verslaggevingsstandaarden voor consolidatie (IFRS 10), gezamenlijke overeenkomsten (IFRS 11) en de daarmee samenhangende toelichtingen (IFRS 12) toepassen. Deze standaarden worden in de financiële verslaggeving 2014 voor het eerst toegepast door de meeste beursgenoteerde ondernemingen. Dit kan leiden tot aanzienlijke aanpassingen in de financiële verslaggeving. Met de publicatie van de resultaten van dit onderzoek worden ondernemingen gestimuleerd deze regels na te leven. Het beoogde effect is dat beleggers en andere belanghebbenden gerechtvaardigd kunnen vertrouwen op financiële en niet-financiële informatie in de jaarverslaggeving.

7. 1-meting Pensioenen
De AFM voert een 1-meting uit op de financiële verslaggeving 2014 en geeft hiermee opvolging aan de uitkomsten van de in 2014 uitgevoerde nulmeting op de financiële verslaggeving 2013. Hiermee krijgt de AFM inzicht in de mate waarin ondernemingen de vanaf 2013 geldende verslaggevingsstandaard over pensioenen beter hebben toegepast in vergelijking met de nulmeting. Met de publicatie van de resultaten van dit onderzoek worden ondernemingen gestimuleerd deze regels na te leven. Het beoogde effect is dat beleggers en andere belanghebbenden gerechtvaardigd kunnen vertrouwen op financiële en niet-financiële informatie in de jaarverslaggeving.

8. Themaonderzoek naar de transparantie over bankconvenanten
De AFM onderzoekt in hoeverre ondernemingen in de financiële verslaggeving 2014 transparant zijn over bankconvenanten. Recente voorbeelden van beursgenoteerde ondernemingen in financiële moeilijkheden laten zien dat het belangrijk is voor gebruikers dat ondernemingen deze gegevens toelichten. Te denken valt aan het toelichten van afgesproken ratio’s, de berekeningswijze van deze ratio’s door kredietverschaffers en hoe omgegaan wordt met eventuele reorganisatiekosten, de uitkomsten per einde boekjaar en de mogelijke consequenties bij overschrijding van de convenantgrenzen. Het beoogde effect is dat beleggers en andere belanghebbenden gerechtvaardigd kunnen vertrouwen op financiële en niet-financiële informatie in de jaarverslaggeving.

9. Opvolging ‘rode’ niet-OOB-kantoren
De AFM volgt de zogenaamde ‘rode kantoren’ op die de Samenwerkende Registeraccountants en Accountants-administratieconsulenten (SRA) en de NBA aan de AFM op grond van de convenanten overdragen door o.a. het voeren van een gesprek over de voortzetting van de vergunning of uitvoeren van onderzoeken. Daarnaast voert de AFM diverse tijdreeksmetingen uit om inzicht te verkrijgen in het aantal uitschrijvingen van accountantsorganisaties en externe accountants uit het register van de AFM, en in de uitkomsten van de toetsingen door de SRA en de NBA (‘groen, oranje en rood’). Het beoogde effect is dat beleggers en andere belanghebbende gerechtvaardigd kunnen vertrouwen op het oordeel van de accountant in de controleverklaring.

10. Doorlopend toezicht op (jaar) verslaggeving
De AFM dwingt af dat ondernemingen foutieve (jaar)verslaggeving tijdig corrigeren. Bij indicaties van foutieve jaarverslaggeving 2014 (risicoanalyse), doet de AFM nader onderzoek naar de verslaggeving en kan de AFM tevens de accountantscontrole beoordelen. Na afronding van het onderzoek kan de AFM een gesprek over de uitkomsten ervan met de auditcommissie voeren. Het beoogde effect is dat beleggers en andere belanghebbenden gerechtvaardigd kunnen vertrouwen op financiële en niet-financiële informatie in de jaarverslaggeving.

11. Signalenbehandeling en incidentenonderzoeken
De AFM bevordert dat accountantsorganisaties tijdig incidenten melden en adequate opvolging geven aan incidenten. De AFM behandelt signalen en voeren waar nodig incidentenonderzoeken uit en besteden daarbij ook aandacht aan de verslaggeving. Na afronding van het onderzoek voert de AFM eventueel een gesprek over de uitkomsten ervan met de auditcommissie van een onderneming. Het beoogde effect is dat beleggers en andere belanghebbenden gerechtvaardigd kunnen vertrouwen op het oordeel van de accountant in de controleverklaring.

12. Beïnvloeding (inter)nationale wet- en regelgeving
De AFM geeft (proactief) input op voorstellen van nationale wet- en regelgeving en de beroepsregelgeving van de NBA. De AFM is waarnemer bij de Raad voor de Jaarverslaggeving (RJ).
De AFM is vertegenwoordigd in verschillende internationale toezichtgremia: de European Audit Inspection Group (EAIG), de International Organization of Securities Commissions (IOSCO), de European Securities and Markets Authority (ESMA), het International Forum of Independent Audit Regulators (IFIAR). Vanuit deze gremia geeft de AFM input op voorstellen van wet- en regelgeving van de International Auditing and Assurance Standards Board (IAASB), de International Accounting Standards Board (IASB) en de International Ethics Standards Board for Accountants (IESBA). De AFM levert de voorzitter van de IOSCO-audit quality taskforce, de ESMA Project group on IFRS en de AFM bekleedt het vice-voorzitterschap van IFIAR, de internationale organisatie van toezichthouders op accountantsorganisaties. Tot slot is de AFM waarnemer bij de European Financial Reporting Advisory Committee (EFRAG)/Technical Expert Group (TEG), de IASB en de IFRS Interpretations Committee (IFRS IC).

13. Internationale samenwerking
De AFM is voorzitter van de werkgroep binnen de EAIG die de Common Audit Inspection Methodology voor Quality Control-onderzoeken bij accountantsorganisaties uitvoert. Daarnaast delen de Europese toezichthouders in subgroups per Big 4-kantoor informatie over de kwaliteit van de grote accountantsnetwerken in hun land. Verder organiseert de EAIG bijeenkomsten met het Europese leadership van deze accountantsnetwerken met als doel de uitkomsten van het toezicht te bespreken. De toezichthouders binnen de EAIG leggen al hun bevindingen vast in de EAIG- database om deze zowel per netwerk als per controlestandaard te analyseren naar trends in bevindingen. Op het gebied van verslaggeving is de AFM vertegenwoordigd in de European Enforcement Co-ordination Sessions (EECS), het forum van toezichthouders dat tot doel heeft gelijke handhaving van de toepassing van IFRS in de lidstaten te bevorderen.

14. Vergunningverlening en registratie auditorganisaties derde landen
De AFM verleent vergunningen aan accountantsorganisaties voor het verrichten van wettelijke controles. De AFM registreert auditorganisaties van een derde land om verklaringen te kunnen afgeven over controles van jaarrekeningen die van belang zijn voor de Nederlandse kapitaalmarkt. De AFM ontvangt daarnaast jaarlijks verzoeken voor het intrekken van vergunningen of doorhalen van registraties.

• De kwaliteit van governance, verslaggeving en accountantscontrole gaat omhoog