AFM onderzoekt consumentengedrag

De AFM maakt in haar toezicht vaker gebruik van kennis uit de gedragswetenschappen. Naast informatieverstrekking heeft de manier waarop keuzes worden aangeboden in een (online) omgeving, onbewust invloed op hoe consumenten kiezen. Dit is een belangrijke conclusie in een verkenning over consumentengedrag die de AFM zaterdag 15 oktober publiceerde.

Om dit kennisgebied verder te ontwikkelen werkt de AFM samen met de sector en de wetenschap met als doel om consumenten financiële beslissingen te laten nemen die in hun belang zijn, op korte én lange termijn.

Consumenten moeten tijdens hun leven belangrijke financiële beslissingen nemen. Tot nu toe is er in het toezicht veel aandacht besteed aan transparantie en goede informatieverstrekking voor consumenten. Dat is een belangrijke randvoorwaarde om tot een goede keuze te komen.

Vanuit de gedragswetenschappen weten we dat consumenten niet alleen op basis van informatie beslissen. Ze worden onbewust ook beïnvloed door de wijze waarop een beslissing wordt gepresenteerd; bijvoorbeeld wanneer ze online een financieel product afsluiten. Bij financiële beslissingen kan dit betekenen dat consumenten een minder goede keuze maken dan voor hen mogelijk zou zijn.

De AFM gaat in haar toezicht meer kennis uit de gedragswetenschappen toepassen die inzicht biedt in de beperkte rationaliteit van consumenten. Dit gebeurt door de wijze te onderzoeken waarop financiële producten worden aangeboden – de zogenoemde beslisomgeving – en hoe dat inspeelt op de intuïtieve wijze waarop consumenten beslissingen nemen. Bijvoorbeeld door bepaalde keuzes al van te voren aan te kruisen; onbewust vatten consumenten dit op als een aanbeveling. De AFM wil financiële ondernemingen stimuleren om gedragswetenschappelijke inzichten op een voor de klant positieve manier in te zetten.

De toepassing van gedragswetenschappen in toezicht is nog in ontwikkeling. De AFM onderzoekt met behulp van gedragswetenschappelijk experimenten wat consumenten helpt om financiële beslissingen te nemen die in hun belang zijn, op korte én lange termijn. Daarvoor heeft de AFM begin 2016 ook een Expertisecentrum opgericht. Om dit toezichtgebied verder te ontwikkelen, werkt de AFM nadrukkelijk samen met de wetenschap, financiële ondernemingen en andere relevante stakeholders. Een voorbeeld hiervan is de samenwerking met het Nibud en de VFN (Vereniging van financieringsondernemingen in Nederland), naar de beslisomgeving bij consumptief krediet.

AFM en Consumentengedrag, een verkenning