Accountancysector verliest initiatief bij de hervorming

Lees ook: Monitoring Commissie Accountancy: 'Zelfbeeld sector te optimistisch'

De accountancysector wordt opnieuw onder de loep genomen. Een onafhankelijke door de minister van Financiën ingestelde commissie gaat kijken hoe de kwaliteit van wettelijke controles door accountants kan worden verbeterd. Begin 2020 wordt er een advies verwacht.

Sinds 2014 werken de accountants aan de uitvoering van een hervormingsplan dat zij zelf hadden opgesteld. Met de instelling van de commissie haalt de politiek de regie weer naar zich toe.

Onderzoek van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) wijst uit dat er veel zaken spelen die het op de juiste manier nalopen van de jaarrekening bij bedrijven in het geding kunnen brengen. Het gaat zowel om de vraag van de markt en de wijzes waarop het verdienmodel en het bedrijfsmodel zijn ingericht.

De accountant wordt nu bijvoorbeeld betaald door de onderneming waarvan hij de boeken controleert. Mogelijk is hij daardoor geneigd minder streng te controleren. Hoekstra wil dat de commissie in ieder geval kijkt of het wenselijk is de controle- en advieswerkzaamheden van accountantsorganisaties helemaal van elkaar te scheiden. Sinds 2013 is het al verboden beide diensten tegelijk te verlenen aan hetzelfde bedrijf. Dat moet voorkomen dat een firma in de verleiding komt een oogje toe te knijpen bij de controle van de boeken, om kans te maken op lucratieve adviescontracten.

De rapporten van de AFM en de monitoringcommissie baren Hoekstra zorgen. “Een goed functionerende accountancysector is van groot belang voor de maatschappij. Investeerders, beleggers en toezichthouders moeten er van op aan kunnen dat het oordeel van een accountant deugdelijk is'', aldus de minister.

Afgelopen mei werd er al gewaarschuwd door Monitoring Commissie Accountancy (MCA) dat accountants met 'halfslachtig' hervormen ingrijpen door politiek riskeren. De commissie stelde toen dat de veranderingen te langzaam gaan en de sector grote vraagstukken, zoals de schadelijke prikkels in het verdienmodel, aandacht voor fraude bij de controle en de werkdruk, halfslachtig aanpakt. Ook zouden accountants aan zelfoverschatting lijden.

Commissievoorzitter Ada van der Veer stelde geen voorstander te zijn van nieuwe wettelijke maatregelen, maar “met deze aanpak en in dit tempo slaagt de sector er niet in om binnen redelijke termijn de kwaliteit te verhogen, de cultuur te veranderen en het vertrouwen te herstellen. Dan loop je als beroepsgroep het risico de regie over het hervormingsproces te verliezen en bestaat de kans dat de politiek zelf maatregelen gaat nemen.”

De nieuwe commissie zal geen taboes kennen, aldus minister Hoekstra. Ze kan aanbevelingen doen om het huidige accountantsmodel in Nederland aan te passen, maar ook om het te vervangen door een nieuw model. Wie in de 'Commissie toekomst accountancysector' komen te zitten is nog niet duidelijk, maar de leden zijn in ieder geval geen accountants.

De grote accountantskantoren liggen al jaren onder een vergrootglas na een reeks grote schandalen. Bijvoorbeeld bij de geruchtmakende boekhoudfraude bij supermarktconcern Ahold, het faillissement van installatiereus Imtech en de grote financiële problemen van woningcorporatie Vestia speelde gebrekkig toezicht op de financiële verslaglegging een belangrijke rol.