‘Aandeelhouders willen appels met appels vergelijken’

Ja, Erik van der Steen (49) heeft wel zo zijn ideeën over de toekomst van finance. Want het financiële landschap zal een metamorfose ondergaan, zo is zijn overtuiging. Aan het voorspellen van jaartallen en deadlines waagt de Partner Advisory Digital Finance bij EY zich niet, maar dat change will come staat volgens hem vast. "En zeker voor ik met pensioen ga!"

Erik van der Steen is een finance executive met meer dan 25 jaar ervaring bij multinationals als Shell, Philips, Maersk en KPMG. De Advisory Partner, verantwoordelijk voor Digital Finance bij EY, kijkt vooruit.

"Er gebeurt veel meer dan we ons realiseren," zegt Van der Steen. "De rekenkracht is door die razendsnelle memory-chips zo groot geworden dat ontwikkelingen op het gebied van datamining die vroeger ondenkbaar waren, nu wel mogelijk zijn. De spelregels zijn simpelweg veranderd, waardoor oude beloftes kunnen worden ingelost. En let wel, finance was de afgelopen vijfhonderd jaar niet heel erg disrupted. De Italiaanse grootboeken uit de vijftiende eeuw zijn er immers nog steeds, er is weinig gebeurd."

Lees ook: 'Vak CFO is honderd keer leuker geworden’

Stip aan de horizon

Erik van der Steen heeft zijn sporen in finance meer dan verdiend. Met lange dienstbetrekkingen van tien jaar bij Philips en Shell en daarna drie jaar bij Maersk. Bij Philips was hij als CFO verantwoordelijk voor verschillende organisaties in diverse markten en productdivisies. In zijn laatste functie definieerde hij met collega's het eerste finance excellence-programma van de multinational: 'Best in Finance'. "De moeder aller finance-programma's." 

Visie, verantwoordelijkheid, transformatie en resultaten. Om die thema's ging en gaat het.

Het leven is te kort voor één loopbaan, is zijn overtuiging. "Bij Philips en Shell ben ik vier belangrijke uitdagingen aangegaan. Het gaat om die stip aan de horizon, waarop je je richt. En als je dat punt eenmaal hebt bereikt, wordt het tijd om verder te gaan. Visie, verantwoordelijkheid, transformatie en resultaten. Om die thema's ging en gaat het. Voor EY adviseer ik organisaties, CFO's en hun teams, onze klanten dus. Ik probeer hen succesvoller te maken. De ontwikkelingen in informatietechnologie zijn mindblowing, die overvloed aan data, de opkomst van robotics, the internet of things, mondialisering en mobility zullen de toegevoegde waarde van finance als functie op de proef stellen. Banen in finance worden daardoor opnieuw gedefinieerd. Er zal een kloof ontstaan tussen organisaties die deze veranderingen over zich heen laten komen en organisaties die deze kansen juist actief gebruiken om zich van de concurrentie te onderscheiden."

Erik van der Steen verwacht dat dankzij de ASML's van deze wereld nieuwe finance-functies ontstaan. "We lossen nu de schuld van de internetbubbel in," legt hij uit. "Vergelijk het met Leonardo da Vinci. Die tekende rond 1500 een soort zweefvliegtuig en zei dat de mens ging vliegen. Maar hij had de motor van dat luchtvaartuig nog niet. Toen de Wright-broers die motor in 1903 wél hadden, leek hun vliegtuig verdacht veel op de vierhonderd jaar eerder gemaakte tekening van Da Vinci. Nu beschikken we voor finance dus over die motor. Met dank aan de snelle chips."

Vertrekkende trein

Meedoen is het motto, daarvan is de EY-partner overtuigd. "Je loopt het stationsgebouw binnen in de richting van het perron waar jouw trein vertrekt. Dan hoor je het fluitje van de conducteur, je versnelt je pas en ziet dat de trein op het punt van vertrek staat. Een paar deuren zijn nog geopend, de andere gaan al dicht. Stap ik in en ga ik op reis? Of laat ik deze aan mij voorbijgaan en wacht ik op de volgende trein?"

Het advies van Van der Steen: ga aan boord, doe het om te leren. Niet met je hele organisatie, maar bijvoorbeeld met één land of met één productlijn. Wacht dus niet, want dan moet je straks het vliegtuig nemen om weer bij die trein te komen om alsnog mee te kunnen reizen. Finance kost geld en verkoopt niets, zegt de EY-partner. De financial als 'vertaalbureau' van financiële data naar de business-manager wordt door computers vervangen zodra de tools goed genoeg zijn. Zelfservice zal de norm worden. Informatie komt eenvoudig on-line beschikbaar voor díe gebruiker van díe informatie. Je hebt alleen in uitzonderingen nog een financial nodig voor het ontsluiten, lezen en begrijpen van financiële informatie.

"Being a supporter is not a job, it's a hobby," aldus Van der Steen. "Vroeger reden we als gezin naar Frankrijk: mijn vader achter het stuur, mijn moeder met het stratenboek en een serie Michelin-wegenkaarten op schoot. Toen satellietnavigatie haar intrede deed, was mijn moeder voor deze rol niet meer nodig. Zo gaat het straks deels ook met finance." 

Architect, process engineer, scorekeeper en groene baret: een kwartet dat voor het toekomstige finance tekent.

Maar geen paniek, want er zijn nieuwe finance-rollen nodig en niet de minsten. Finance data-architecten, bijvoorbeeld. Om de systemen te ontwerpen, aan elkaar te knopen, goed te laten functioneren. Om als gebruiker informatie at your fingertips op je iPad te hebben. De integriteit van die data te checken, externe data erbij te betrekken. En niet adviseren of iets goed dan wel slecht is, zoals controllers nu doen. Want er is niet één versie van de waarheid.

Finance Process Engineers zullen de finance-fabriek organiseren. Zij draaien de finance-processen, algoritmes en transacties, middels software-robots, via eigen specialistische shared service-medewerkers en, waar zinvol, outsourcing naar gespecialiseerde BPO-providers.

Tripadvisor

Van der Steen verwacht dat Finance Score Keepers hun opwachting zullen maken om bijvoorbeeld tegenstrijdige informatie te vertalen. "Denk aan tripadvisor. Iemand geeft een hotel één ster, anderen vijf sterren. Wie spreekt de waarheid? Score Keepers vertalen de managementinformatie naar de verplichte internationale IFRS en US-GAAP-standaarden. Aandeelhouders, banken en overheid zullen steeds meer inzicht krijgen in de financiele performance van bedrijven. Ze willen appels met appels kunnen vergelijken. Ook al gebruik je intern vaak andere definities."

Maar niet alles is met algoritmes te voorspellen. Donald Trump en diens China-beleid, bijvoorbeeld. Volstrekt onvoorspelbare ontwikkelingen door tweets van een president die niemand had kunnen bevroeden. Daarvoor is een heel specifieke nieuwe groep van finance-medewerkers nodig, meent Van der Steen.

Elke organisatie moet uitzoeken wie welke nieuwe finance-pet past.

"Finance Special Forces, de groene baretten van finance. Een club op groepsniveau, die actief op onderzoek uitgaat. Zij checken bijvoorbeeld wat de grote besluiten rond China betekenen voor hún organisatie. Mannen en vrouwen die met de juiste tools op missie gaan, die beschikken over intermenselijke vaardigheden, die spelers ter plekke interviewen en op onderzoek uitgaan. Een team dat mogelijke alternatieve bedrijfsbesluiten definieert en daarover een onderbouwde mening heeft. En als Trump drie keer achtereen de invoerrechten voor producten uit China verhoogt, dan gaan die Finance Special Forces even zo vaak op onderzoek uit. Waarbij ze met het verstrekken van de tijd over steeds meer databronnen en scenario's beschikken. Data en algoritmes die vervolgens door de architecten weer worden opgepakt en verwerkt in de bestaande architectuur, zodat nieuwe informatie en analyses beschikbaar worden gesteld aan de business. Architect, process engineer, scorekeeper en groene baret: een kwartet dat voor het toekomstige finance tekent."

Politieagent

Het toverwoord is self-service door de business-managers. Die in staat worden gesteld zelfstandig te overzien wat de financiële gevolgen van keuzes zijn. Daarnaast moet finance niet vergeten weer de politieagent van het bedrijf te worden of meer optimistisch te blijven, zegt Erik van der Steen. "En daar mag de finance-professional best trots op zijn, op die functie. Wat mag en wat is fraude? Welke KPI's zijn net ietsje roder? Voldoen we aan wet- en regelgeving? Ik noem ze de Compliance Guardians."

Dit gaat allemaal gebeuren en het doet er niet zoveel toe of dat over één of over vijf jaar is, meent Van der Steen. "Als ik bij EY klanten spreek, zie ik vaak wie die toekomstige architect, de process-engineer of de groene baret is. Als ik die verschillende functies tijdens een lezing omschrijf, zakt de één wat onderuit, terwijl de ander juist een glinstering in zijn of haar ogen krijgt. Díe ene denkt, 'heerlijk, op onderzoek uit en weg van kantoor'. Terwijl een ander de controle over het bedrijf vanachter zijn computer juist aanspreekt. Elke organisatie moet uitzoeken wie welke nieuwe finance-pet past."

De traditionele CFO zal nodig zijn voor de transformatie die volgens Van der Steen onherroepelijk komt. Externe kapitaalverschaffers blijven een cruciale rol spelen. Waardecreatie en strategie-ontwikkeling staan in het hart van de CFO-agenda. Maar daarnaast wacht hem of haar nóg een belangrijke taak. "Het dna van een IT-talent is heel anders dan die interpersoonlijke/externe focus-component. Als olie en azijn; dat mengt slecht. De CFO van de toekomst moet die twee bloedgroepen laten samenwerken. En daarvoor is briljant leiderschap nodig. Want je moet beide perspectieven wel goed begrijpen om ze samen te kunnen brengen, elkaar te laten versterken, nieuwe ontwikkelingen op te pakken en voordelen te verankeren in de business. Onderzoek en durf te dromen van een world-class-finance-nieuwe-stijl."

Vijf adviezen van Erik van der Steen

1. Breng eerst goed in kaart: waar sta ik nu als finance? Wat werkt, wat werkt minder? Hoe ziet mijn finance-team eruit? Welke vaardigheden heb ik aan boord? Welk proces- en systeem-landschap heb ik? Wat is het startpunt? Als EY doen we Current State Assessments.

2. Ga op onderzoek uit. Wat kan er, welke ontwikkelingen zijn er, welke nieuwe tools kan ik in de toekomst toepassen? EY heeft hiervoor best-in-class use-cases, process repositories en bovenal: de EY WaveSpace. Een high-end-innovatiecentrum in onder meer Amsterdam, waar samen met klanten co-development van de strategie wordt bepaald. Waar de nieuwste technologieën en concepten in real life worden getoond. Bijvoorbeeld robotic process automation, machine learning, chatbots, process mining, predictive analytics, SAP S4 HANA, blockchain, visualisatie van managementinformatie.

3. Ontwerp jouw world-class finance-visie. Hoe ziet de ultieme finance-functie voor jouw bedrijf en klanten eruit? Welke kansen wil je omarmen, welke bedreigingen ontwijken? Wat is jouw finance-strategie? What does success look like? Doe dit bijvoorbeeld middels EY design thinking, vanuit het perspectief van de business en de gebruiker van financiële informatie. Ontwerp een effectief finance target operating model waarbij je gebruikmaakt van lage kosten locaties, centers of expertise en BPO. Hoe borg je end-to-end process performance en innovatie? Welk ecosysteem van service-providers en technologieën?

4. Ontwikkel vervolgens een agile approach voor de komende periode (bijvoorbeeld twaalf tot achttien maanden) in de richting van je finance-visie. Als EY werken we samen met klanten om hun agile capabilities te vergroten. Je ambitie gaat bewegen door nieuwe externe kansen en technologieën. Stuur bij gedurende de reis.

5. Ontwerp een talent management approach die past bij je ambities. Waarbij je 'suits en jeans' balanceert en het engagement van de mens centraal zet. Raak je finance-community in het hart. Maak gebruik van ieders unieke talenten, ontwikkel en recruit nieuwe vaardigheden om nieuwe kansen in jouw voordeel om te zetten. En vier het succes onderweg om de concurrentie voor te blijven.

Erik van der Steen, Partner/CFO Advisory/Digital Finance
Leeftijd: 49 jaar
Gezin: getrouwd met Zohra, drie dochters (8, 11 en 15 jaar)Woonplaats: Delft (oude centrum)
Studie: bedrijfseconomie aan de UvA
Interesses: gezin, reizen, goed eten, technologie
Favoriete boek: Het huis van de moskee van Kader Abdolah
Laatste film: BBC-serie Bodyguard
Laatste vakantie: paardrijden met de kinderen op een ranch in Hongarije
Auto: "Volvo, eentje met ruimte"

Voor meer informatie: ey.nl/advisory