‘Ziekenhuizen moeten van perverse prikkels af’

Dat lijkt een geruststellend beeld, maar onderliggende financiële meerjarentrends vertellen een ander verhaal. Door de alsmaar dalende rendementen van ziekenhuizen in combinatie met personele krapte en te verwachten toenemende vraag staat de beschikbaarheid van zorg sterk onder druk. 

Het hoofdlijnenakkoord medisch-specialistische zorg geeft nauwelijks ruimte voor verlichting. Een radicaal nieuw businessmodel voor ziekenhuizen is daarom noodzakelijk. Meer focus op preventie, innovatie, digitalisering en samenwerking binnen de zorgketen is noodzakelijk. Het creëren van een gelijk speelveld en het transparant en eenvoudiger maken van financiële stromen in de zorgketen is daar een belangrijk onderdeel van.

Dat concludeert BDO Accountants & Adviseurs op basis van zijn jaarlijkse Benchmark Ziekenhuizen*. Daarin rangschikt BDO de algemene Nederlandse ziekenhuizen op basis van hun financiële jaarverslagen van 2017.

Meerjarenrendement daalt verder
Het gezamenlijke resultaat van de sector bedroeg 211 miljoen euro in 2017. Dat is twee  miljoen minder dan een jaar eerder. Procentueel gezien is het rendement de afgelopen jaren gedaald van 2,7 procent in 2013 tot 1,2 procent in 2017. Daarentegen heeft de solvabiliteit in 2017 met 25,6 procent het gewenste niveau van 25 procent voor het eerst overschreden. Over de hele linie is de liquiditeit vrijwel onveranderd gebleven. 

De gemiddelde scores voor alle ziekenhuizen samen per onderdeel:

*Op basis van informatie van slechts 47 ziekenhuizen vanwege de afwezigheid van betrouwbare openbare gegevens.

Verbetering overall score te danken aan kleinere ziekenhuizen
Niet alle ziekenhuizen hebben een even groot aandeel in de verbeterde financiële gezondheid van de sector. Vooral kleinere ziekenhuizen lijken een inhaalslag te maken. Zij stijgen van een 7.3 in 2016 naar een 7.8 in 2017. De middelgrote ziekenhuizen dalen over dezelfde periode gemiddeld van een 7.4 naar een 7.3 en scoren daarmee nog net iets hoger dan het gemiddelde van alle ziekenhuizen. Bij de grote ziekenhuizen is een lichte daling te zien van 6.8 naar een 6.6. 

Van de veertien onvoldoendes in 2017 scoorden er negen in de vorige uitgave ook een onvoldoende. Een aantal ziekenhuizen, waaronder Medisch Spectrum Twente, Ziekenhuisgroep Twente, MC IJsselmeerziekenhuizen en Zuyderland, kampen al jaren met lage cijfers. Daarentegen zijn er ook ziekenhuizen die een sterke verbetering van de financiële performance laten zien. Het VieCuri Medisch Centrum en het Groene Hart Ziekenhuis zijn van een onvoldoende gestegen naar een 7.

Nieuw businessmodel mét winstuitkering noodzakelijk
Als ziekenhuizen aan hun huidige businessmodellen vasthouden waarin de aantallen patiënten tellen, wordt de zorg op den duur onbetaalbaar, zo stelt BDO. “Ziekenhuizen hebben nu baat bij hoge volumes. Dit is een perverse prikkel. Met een radicaal ander businessmodel waarin niet het aantal behandelingen maar de kwaliteit, preventieve werking en gezondheidswinst voor de patiënt beloond worden, houden we de zorg betaalbaar en de kwaliteit op peil,” zegt Chris van den Haak, voorzitter van de branchegroep Zorg van BDO. 

Hiervoor is meer focus op preventie, innovatie, digitalisering en samenwerking binnen de zorgketen noodzakelijk. “Wij constateren dat dit gedachtegoed voorzichtig voet aan de grond begint te krijgen in de sector. Gezien het gesloten hoofdlijnenakkoord zullen ziekenhuizen, verzekeraars en de overheid met elkaar in gesprek moeten om zo’n nieuw businessmodel versneld in te voeren.” 

Het creëren van een gelijk speelveld en het transparant en eenvoudiger maken van financiële stromen in de zorgketen kan dit proces ondersteunen. De veelbesproken winstuitkeringen in de zorg kunnen onder randvoorwaarden een positief effect hebben op de noodzakelijke transformatie, zo verwacht BDO. Begin volgend jaar staat het onderwerp wederom op de politieke agenda. “De huidige situatie waarin sommige zorgdienstverleners wel en anderen geen winst mogen maken is diffuus en werkt allerlei financiële constructies in de hand”, zegt Van den Haak. “Door – voor zover voortkomend uit privaat ingebracht kapitaal – winstuitkeringen over de gehele linie toe te staan en complexe structuren af te schaffen, creëer je meer transparantie en een gelijk speelveld onder zorgaanbieders. Bovendien kan de gemaakte winst voor het merendeel terug geïnvesteerd worden in de zorg. Dit levert innovatie en betere betaalbaarheid op.”