Wat betekenen Instant Payments voor de betaalketen?

Door Christien van Meurs

Met Instant Payments staat een betaling binnen enkele seconden op de rekening van de begunstigde. Weer een vernieuwing of vervanging van het betaallandschap waar een aantal Nederlandse banken en equensWorldline (als Clearer van de transacties) de afgelopen jaren aan gewerkt hebben. De Nederlandse banken die hier nu aan mee doen zijn: ABN AMRO, ING, Knab, Rabobank en Volksbank (met de labels RegioBank, SNS en ASN Bank). De verwachting is dat er dit jaar nog meer banken volgen.

De implementatie heeft nog flink wat voeten in de aarde gehad voor deze banken en EquensWorldline. We willen met dit artikel dan ook inzicht geven in de impact van deze implementatie op het hele banken betaallandschap. Immers, met de intro van Instant Payments worden betalingen real-time 7x24x365 dagen per jaar uitgevoerd. Daarnaast betekent het overgaan op Instant Payments ook nogal wat voor bedrijven. Het biedt ook weer nieuwe kansen op verbetering van de dienstverlening.

Maar allereerst, wat zijn Instant Payments?
Een Instant Payment is een overboeking in euro’s die banken binnen enkele seconden bijschrijven op de bankrekening van de begunstigde. In enkele landen in Europa kan nu al ‘instant’ worden betaald en vanaf nu wordt dit ook geleidelijk mogelijk in de Nederlandse markt. Instant Payments kunnen dan in Nederland 24 uur per dag, 365 dagen per jaar binnen maximaal vijf seconden worden bijgeschreven op de rekening van de begunstigde. Daarnaast kunnen de Nederlandse banken nu ook al aansluiten op het Europese scheme; ABN AMRO en Bunq doen hier al aan mee.  In de landen waar Instant Payments live is, kan maximaal 15.000 euro in een keer worden overgemaakt binnen maximaal 10 seconden op basis van dit scheme. De Nederlandse (en ook de Belgische) variant kent deze maximum bedraggrens niet.

Impact Instant Payments
De verwachting is dat Instant Payments straks in Nederland de nieuwe norm worden. In eerste instantie zijn alleen overschrijvingen onderdeel van deze oplossing, maar het is de bedoeling dit op termijn in Nederland uit te breiden naar ondermeer iDEAL en batch-geinitieerde betalingen (één debitering bij de cliënt en meerdere crediteringen bij begunstigden). Afhankelijk van het klantsegment en de afgenomen betaaldiensten bepalen financiële instellingen hoe zij deze nieuwe dienstverlening in de markt gaan zetten. Hetzij in de Nederlandse markt met alleen een mogelijkheid voor Instant Payments binnen Nederland of een dienstverlening ook in breder Europees verband.

Doordat Instant Payments direct en ook in het weekend en avond kunnen worden uitgevoerd, heeft dit consequenties voor de hele betaalketen, voor zowel de financiële instellingen als ook de consumenten en bedrijven die Instant Payments uitvoeren en ontvangen. Er zijn opeens klantreizen mogelijk met giraal betalingsverkeer die eerst niet mogelijk waren; een verzekeringsmaatschappij die een gestrande klant direct geld kan overboeken om ook meteen de hotelrekening te kunnen betalen of een uitzendbureau die werknemers uit een ander Europees land, die op dagbasis werken, direct kunnen uitbetalen. 

Wat is de consequentie van de invoering voor het betaallandschap en de bijbehorende betaalketen op de financiële instellingen? 
De consequenties voor de betaalketen delen we op in een aantal aandachtsgebieden:
● Klantkanalen
● Mid- en back-office: de interne verwerking van de transactie 
● Reconciliatie en liquidity management

Klantkanalen
De klantkanalen zijn de dagelijkse ervaring van klanten met hun financiële dienstverlener; deze moet vanzelfsprekend en intuïtief zijn. Dilemma’s die hier spelen zijn: Wat merkt de klant daarvan? Welke keuzes leg je de klant voor en hoe maak je de Instant Payments inzichtelijk? Voor welke soort bankrekeningen is dit van toepassing? Heeft de klant de keuze om een Instant Payment te initiëren of gaat dit automatisch en ziet de klant ook direct dat de uitgaande Instant boeking gelukt is en kan de ontvanger ook meteen gebruik maken van het overgemaakte geld. Kortom, alle banken hebben dit soort inrichtingskeuzes gemaakt.

Mid- en back-office
Allereest was en is nog steeds het betaalmechanisme in het betalingsverkeer ‘batch gewijs’ ingeregeld en niet geschikt voor real-time individuele transacties. Een transactie moet vanaf nu binnen maximaal vijf seconden vanaf de bankrekening van de initiërende klant  bij de ontvangende klant op de bankrekening staan en dan moeten ook alle nodige validaties op die transacties hebben plaats gevonden. Dit moet ook gemonitored en opgevolgd worden en dus moet de hele keten en systemen hiervoor geschikt gemaakt worden, bij zowel de financiële instellingen als het clearing- en vereveningsmechanisme (= CSM, zoals equensWorldline). De vraag is dan ook of dit door de financiële instellingen zelf ingeregeld moet worden in de bestaande systemen of dat dit ingekocht wordt of zelfs geoutsourced wordt. De business case daarvoor is voor iedere financiële instelling anders. Als transacties ook nog Europees moeten gaan, dan is het ook van belang te bepalen via welke CSM dit gedaan wordt. Daarvoor dienen dan ook de juiste connecties te worden opgezet.

Daarbij komt ook nog dat de transacties dag en nacht en in het weekend geïnitieerd en ontvangen kunnen worden. Daarvoor dient er extra support geregeld te zijn voor de dagelijkse ondersteuning en bij incidenten. Dit heeft impact op afdelingen als klantenservice, infrastructuur-/systeem-management en/of de operationsafdeling en niet geheel onbelangrijk ook de afdelingen die zich bezig houden met fraude, AML en sanctie-screening. Inmiddels zijn ook al de eerste phishing mails gestuurd naar klanten door malafide bedrijven in het kader van Instant Payments. Daarop moeten de supportafdelingen ingericht zijn.

Reconciliatie en liquidity management
Om de Instant Payments te kunnen blijven uitvoeren hebben de financiële instellingen in Nederland met elkaar een constructie bedacht om ook de clearing en settlement 24x7x365 te laten plaatsvinden. Dit verloopt ook via Target2 (via welke de settlement van de betalingen tussen de banken plaats vinden) middels een speciale rekening. Echter, de funding van de settlementrekening die financiële instellingen aanhouden bij Target2 kunnen alleen gefund worden tijdens Target2 openingstijden gedurende de week. Dit betekent dat de treasury-afdelingen zeer actief deze rekeningen moeten monitoren met  een adequate liquidityvoorspelling zodat er altijd voldoende geld op die Target2 rekening staat om de Instant Payments te verwerken. 

Om zeker te stellen dat er nooit een tekort is op die speciale rekening kunnen de financiële instellingen een dienst afnemen om deze rekening automatisch te laten aanvullen en in het weekend kan er zelfs een noodmaatregel worden afgenomen om de rekening bij een tekort toch met spoed te aan te vullen op basis van tegoeden die zij aanhouden bij de Nederlandse Bank. Maar het maakt wel dat er veel actiever gemonitored moet worden door de treasury afdeling. Dat zal met name nog belangrijker worden als naast particulieren ook zakelijke klanten Instant Payments gaan verrichten. 

Wat is de consequentie van de invoering van Instant Betalingen op bedrijven en consumenten
De invoering van Instant Payments biedt alleen maar voordelen voor bedrijven en consumenten; er kan veel sneller en eenvoudiger worden betaald en over het geld beschikt. Er wordt hiermee ook een groot onbegrip ten aanzien van de lange verwerkingstijd van betalingen weggenomen. Daarbij worden er ook mogelijkheden voor nieuwe of verbetering van klantreizen gecreëerd.

Om maar een aantal voorbeelden te noemen:

Consumenten
● Vergemakkelijkt het kopen op marktplaats of de aankoop van een goed in een winkel want er kan direct aan de deur of in de winkel giraal worden betaald;
● De noodzaak van het betalen met grote cash bedragen vermindert, waardoor bijvoorbeeld de aankoop van een auto of huis direct ter plekke (aan-)betaald kan worden;
● Direct overboeken en goederen kopen in het weekend; 
● Bij onverwachte situaties kan er een directe creditering op een rekening plaatsvinden, bv in geval er een beroep moet worden gedaan op een reisverzekering en uitbetaald moet worden of als vliegtickets direct betaald moeten worden bijvoorbeeld bij een omboeking.

Zakelijk / bedrijven
● Het geld op de rekening krijgen in het weekend waardoor bedrijven  niet meer tot maandag hoeven te wachten om te beschikken over het geld;
● Minder contante geldstromen aangezien er in een winkel ook direct giraal betaald kan worden. Dit vindt nu al in plaats in Zweden middels een gelijksoortige oplossing als Instant Betalingen in Nederland;
● Betere bediening van de klanten door een veilige manier van snel betalen te kunnen bieden;

Maar ook voor zakelijke klanten betekent de introductie van Instant Payments dat er nog wel de nodige aandacht dient te worden besteed aan de betaalketen met de overgang naar Instant Payments; hun klanten verwachten namelijk real-time verwerking van de betalingen bij afname van producten of diensten. Dit heeft impact op het bedrijf en de bedrijfsvoering hiervan. Denk daarbij aan het direct tonen van een betaling in het klantportaal en real-time reconciliatie daarvan, ook in het weekend. Daarbij is het veelal ook een versnelling van de bedrijfsvoering; cashmanagement, betaalsoorten en betaalkanalen. En last but not least, de logistieke keten in bedrijven kan hierdoor worden versneld en verbeterd. 

De introductie van Instant Payments heeft dus nog best wat voeten in de aarde voor zowel financiële instellingen als bedrijven. Echter, het is onoverkomelijk en een enorme toevoeging aan het betaallandschap wat al snel voor iedereen normaal zal zijn.

Christien van Meurs is Managing Consultant bij Enigma Consulting