Waarschuwing voor NBA-bestuur in kwestie oud-directeur

Door Michiel Satink

Zaaknummers: 21/790 – 794

Na berichtgeving over de banden tussen NBA-directeur Harm Mannak en de voor fraude veroordeelde Amerikaan Andy Fastow verloor het bestuur het vertrouwen. Fastow is de voormalig financieel topman van de energiereus Enron en kreeg een celstraf voor het op grote schaal onttrekken van verliezen aan het oog van investeerders en het achteroverdrukken van geld. 

Fastow zat zijn straf uit en sprak in zowel 2018 als een jaar later op door de NBA georganiseerde bijeenkomsten. Hoogleraar accountancy Marcel Pheijffer onthulde in het Financieele Dagblad dat Mannak en Fastow ook zakelijke banden delen. Ze waren beide aandeelhouder van de Rotterdamse startup KeenCorp waar Mannak een nevenfunctie had. De NBA besloot daarop de algemeen directeur in afwachting van nader onderzoek op non-actief te stellen. Later werd Mannak ontslagen en kreeg een vergoeding mee.

Mannak spande een tuchtzaak aan tegen het bestuur omdat hij meent dat 'een onzorgvuldig proces' leidde tot zijn ontslag. Op één belangrijk klachtonderdeel geeft de tuchtrechter hem gelijk: voorafgaand aan zijn non-actiefstelling is hij niet door het bestuur gehoord. Mannak meent dat als dat wel was gedaan, hij erop had kunnen wijzen dat hij het bestuur eerder al had meegedeeld dat Fastow mede-aandeelhouder was van KeenCorp. Ook is hij niet gehoord over het op non-actief stellen. 

Het bestuur meende dat het besluit noodzakelijk was in verband met de uitlatingen van Mannak dat hij had nagelaten het bestuur te informeren. De Accountantskamer geeft in haar oordeel aan dat het regel is dat voorafgaand aan een dergelijke maatregel een juiste belangenafweging moet plaatsvinden. Te voorzien was dat Mannak door dit ingrijpen nog meer in opspraak zou raken. Wat ook gebeurde, want kort na de ingreep haalde de non-actiefstelling al de pers. 

De tuchtrechter meent dat een ,,voldoende en juiste belangenafweging pas had kunnen plaatsvinden nádat klager in de gelegenheid was gesteld zich uit te laten over het voornemen hem op non-actief te stellen''. Klager had dan zijn belang naar voren kunnen brengen waarna het bestuur die belangen kon afwegen met die van de NBA. ,,Door klager niet eerst te horen, waardoor betrokkenen de belangen van klager niet ten volle hebben kunnen identificeren en zijn visie op de feiten niet voldoende hebben kunnen vaststellen, heeft geen juiste en voldoende waardering van feiten en weging van belangen plaatsgevonden. Het besluit tot op non-actiefstelling is daarom niet voldoende zorgvuldig tot stand gekomen.''

De Accountantskamer doet geen uitspraak over de vraag of betrokkenen klager al dan niet terecht op non-actief hebben gesteld. Die vraag dient een civiele rechter eventueel te beoordelen. De klacht dat het onderzoek naar Mannak 'te breed was ingestoken' is ongegrond. Mannak vond dat het onderzoek zich alleen moest richten op wat Pheijffer in zijn column aangaf. Maar na de op non-actiefstelling kwamen meerdere signalen binnen van mogelijke belangenverstrengelingen en ontving de externe vertrouwenspersoon van de NBA een klokkenluidersmelding. Ook het verwijt dat een van de onderzoekers en een van de NBA-bestuursleden een innige band hebben, slaagt niet. Ze kenden elkaar slechts uit hun studietijd.

De Accountantskamer vindt de maatregel van waarschuwing passend. De belangen van Mannak zijn onvoldoende afgewogen en dat nadat er ophef ontstond juist op het moment dat in september 2019 de campagne 'Nederland rekent op zijn accountants' was gestart om het imago van accountants te verbeteren. ,,Het is begrijpelijk dat betrokkenen voortvarend hebben willen handelen, zij het op het punt van de op non-actiefstelling te voortvarend'', aldus de tuchtrechter.