Waarom afschaffen van dividendbelasting wel rechtvaardig is!

Door dr. Freek Snel

De Telegraaf berichtte in november 2017 dat negen van de tien geraadpleegde hoogleraren tegen het plan zijn. Dat zou zo kunnen zijn, maar ik verdedig dat de dividendbelasting geen rechtvaardige grondslag heeft (onder andere in mijn dissertatie uit 2005).

Dividendbelasting verdient een gedetailleerde rechtvaardiging
De structuur en rechtvaardiging van ons belastingstelsel zijn belangrijk, maar krijgen in het publieke debat weinig aandacht. Ook in welk land er belasting betaald moet worden en waarom, komt slechts oppervlakkig aan de orde. Het huidige debat met betrekking tot de mogelijke afschaffing van de dividendbelasting gaat over de invloed op werkgelegenheid en wat we met het geld kunnen doen. Het gaat nauwelijks over de vraag of deze wel op rechtvaardige gronden geheven wordt.

Belastingheffing is als zodanig gerechtvaardigd omdat iedereen profijt heeft van overheidsdiensten (die uit de belastingopbrengst betaald worden) en op grond van solidariteit tussen de rijkere en armere leden van de samenleving (doordat uit belastingopbrengsten uitkeringen betaald worden). Daarnaast kan belastingheffing gebruikt worden om gedrag in een gewenste richting te sturen. Maar iedere specifieke heffing verdient een meer gedetailleerde rechtvaardiging, ook de dividendbelasting.

Kosten van voorzieningen waarvan alleen de samenleving kan profiteren, moeten worden betaald door die samenleving
Naar mijn mening moet een onderscheid gemaakt worden tussen belastingen die uitsluitend ten laste komen van leden van een samenleving enerzijds en anderzijds belastingen die ten laste komen van iedereen of belastingen die alleen ten laste komen van anderen. Waarom? Leden van een samenleving kunnen met hun democratische rechten invloed uitoefenen op de belastingwetten en hebben daarom een sterkere morele plicht die te accepteren. En zij kunnen aan de ontvangende kant van de solidariteit terecht komen en een uitkering krijgen. Willekeurige anderen hebben deze twee voorrechten niet. Dat geldt voor buitenlanders, maar ook voor bedrijven (rechtspersonen). Een rechtspersoon is slechts bij wijze van fictie een persoon en is geen echt lid van de samenleving. 

Dit betekent dat je de kosten van de voorzieningen waarvan alleen leden van de samenleving kunnen profiteren (uitkeringen, gesubsidieerde zorg, rechtspraak in familiezaken) in beginsel moet betalen uit belastingen die geheven worden van leden van de samenleving. Kosten van de voorzieningen waarvan anderen ook kunnen profiteren moet je in beginsel betalen uit de belastingheffing van degenen die daarvan profiteren.

Dividendbelasting wordt feitelijk alleen van buitenlanders geheven
Voor zover je binnen Nederland consumeert, gebruik je overheidsvoorzieningen. Dat rechtvaardigt verbruiksbelasting, zoals de btw. Voor zover je aan de Nederlandse  economie deelneemt, gebruik je overheidsvoorzieningen. Dat rechtvaardigt de belastingheffing over Nederlandse lonen en winsten, zoals de Inkomstenbelasting en de vennootschapsbelasting. Maar dat rechtvaardigt niet een dubbele belasting (over de winst en daarna over de uitkering daarvan) wanneer de ‘tweede belasting’ vooral van buitenlanders geheven wordt. De dividendbelasting is feitelijk een belasting die alleen van buitenlanders geheven wordt.

Discussie is nodig over rechtvaardigheid hoogte belasting
Om de hoogte van een specifieke belasting te rechtvaardigen, is een nadere discussie nodig. En daaruit kan best naar voren komen dat de btw  omlaag moet en de vennootschapsbelasting omhoog. Maar die discussie gaat buiten het kader van deze bijdrage en vergt meer inzicht in de overheidsuitgaven dan waarover ik beschik.

Conclusie
Dus, de dividendbelasting is niet goed te rechtvaardigen. Als we vinden dat (multinationale) bedrijven te weinig bijdragen aan de voorzieningen waarvan iedere deelnemer aan de Nederlandse economie profiteert, dan moeten we geen dividendbelasting heffen, maar ‘gewoon’ de vennootschapsbelasting niet verlagen of zelfs verhogen. Wel zo eerlijk. En wel zo simpel.

Dr. Freek Snel van Snel Corporate Tax & Law te Amsterdam is fiscaal specialist bij Fiscaalconsult. Zijn specialisme(n): Fiscaal gedreven (grensoverschrijdende) investeringen, deelnemingsvrijstelling, internationaal belastingrecht