‘RA fiatteerde klassiek Ponzispel’

Zaaknr: 21/1009

Door Jan Smit

Woon Kapitaal heette het in 2018 opgerichte vastgoedfonds. Dit in Heerhugowaard gevestigde vehikel wilde woningen kopen van ouderen en deze vervolgens aan diezelfde senioren terug verhuren. Op die manier konden deze huiseigenaren hun in de woning gestopte vermogen dan nog bij leven te gelde maken.

Ruim veertig woningen wilde Woon Kapitaal kopen. Daarvoor had het fonds naar schatting zo’n tien miljoen euro nodig. Uit de uitgifte van kortlopende obligaties moest dit worden gefinancierd. De rente en aflossing op deze obligaties wilde het bedrijf betalen door plaatsing van nieuwe kortlopende obligaties en uit de huuropbrengsten. Als de huurders zouden overlijden, wilde het bedrijf de huizen weer verkopen. Daarmee konden dan ook de laatste obligaties worden afgelost. 

Voor de plannen opende Woon Kapitaal een bankrekening bij ING. Maar na ongeveer een jaar zegde de bank de rekening plotseling op, waarna het fonds augustus 2019 failliet ging. 

Zo’n vier ton aan obligaties had Woon Kapitaal op dat moment uitgegeven. De kopers van deze obligaties zagen 62,5 procent van hun investering in rook opgaan. Zij verenigden zich in de Stichting Beleggersbelangen Woonkapitaal. Die stapte naar de tuchtrechter en wil een civiele procedure tegen de RA beginnen.

“Een klassiek voorbeeld van een Ponzispel”, noemde Jan Willem van der Velden, advocaat van de stichting, de plannen van Woon Kapitaal. “Er worden kortlopende obligaties uitgegeven die uit de uitgifte van nieuwe kortlopende obligaties worden terugbetaald. Maar in 2025 stoppen deze emissies ineens. Dan zitten de eigenaren van de laatste obligaties met de gebakken peren.”

De aangeklaagde RA voorzag de winstprognose in het emissieprospectus van Woon Kapitaal in mei 2018 van een goedkeurende verklaring. Volgens Van der Velden, tevens hoogleraar financieel recht, had hij dit nooit mogen doen. “Hij had de directie van het fonds op basis van de aan hem verstrekte spreadsheets juist moeten waarschuwen dat er na een paar jaar geen geld meer zou zijn om de rente en aflossing te betalen.”

De stichting verwijt de RA dat deze geen deugdelijk onderzoek heeft verricht naar Woon Kapitaal. Volgens haar advocaat heeft hij ‘geen relevante inlichtingen’ opgevraagd en geen contact gehad met de mensen achter het bedrijf voordat hij de prognose goedkeurde.

Ook wees Van der Velde erop dat het CBb de accountant eind vorig jaar voor vijf jaar heeft geschrapt naar aanleiding van een eerdere klacht. “De handelwijze van deze accountant is schadelijk voor het aanzien van het vak.”

Tegen die uitspraak loopt momenteel een herzieningsprocedure bij het Europese Hof, reageerde Robert Moszkowicz, gemachtigde namens de RA, als door een wesp gestoken. Volgens deze belastingadviseur en voormalige advocaat bedient Van de Velde zich in deze zaak van ‘methoden die een advocaat niet betamen’ en kan ook hij daarom ‘een tuchtklacht tegemoet zien’.

Van Ponzifraude was volgens Moskowicz geen sprake. “Mijn client heeft de onderliggen spreadsheets bekeken, er was geen enkele reden daar vraagtekens bij te plaatsen. Het is beslist niet zo dat hij na een kwartier al bij het kruisje heeft getekend. Hij heeft met de directie gesproken, er voor gepleit dat de obligaties niet al in één maar in drie jaar zouden worden afgewikkeld – hetgeen vervolgens ook is aangepast – en heeft wel degelijk onderzoek verricht.”

Bovendien, voegde de gemachtigde toe, was zijn client niet de enige die de prognose haalbaar vond. “Ook ING ondersteunde de plannen. En ING is niet de eerste de beste. Zo’n systeembank weet verduveld goed wat ze doet.”

Waarom ING de rekening heeft opgezegd, heeft de bank nooit bekendgemaakt. Volgens Moszkowicz had dit alles te maken met de witwaszaak waar de bank in 2018 middenin zat – ING moest september 2018 775 miljoen euro overmaken aan de staat omdat het jarenlang de controle op witwassen niet op orde had. “Ze waren bang om nog een keer de vingers te branden.”

Kortom, van enig causaal verband tussen de accountantsverklaring en de verliezen, was volgens de adviseur geen sprake.

Ook de RA zelf ontkende dat er sprake was van misleiding, laat staan van een ‘Ponzispel’. Al was het maar omdat er in dit geval een duidelijke einddatum was: 2029. “De eerste jaren is het bij dit soort projecten liquiditeitstechnisch meestal een moeilijk verhaal. Maar dat heb je ook als je bijvoorbeeld een computerspel ontwikkelt. Na een jaar of vier is er een positieve cashflow. En na de verkoop in 2029 is er genoeg over om iedereen af te lossen en, als het een beetje meezit, de laatste beleggers zelfs nog iets extra’s te bieden.”

Na een tweede schorsing hadden de leden van het tuchtcollege nog een aantal vragen. Wist Van der Velden waarom ING de relatie met Woon Kapitaal had verbroken, wilde een van hen weten. Volgens de advocaat, die dit naar eigen zeggen had gehoord van de administrateur van Woon Kapitaal, was dit omdat ook de bank meende dat er ‘sprake was van een Ponzi scheme’.

Ook wilde een van de leden weten waarop Van der Velde zijn bewering baseerde dat de RA geen aanvullend onderzoek zou hebben verricht. Temeer omdat de accountant en zijn adviseur tijdens de zitting de nodige voorbeelden hadden aangedragen waaruit het tegendeel zou blijken.

Als dit al zou kloppen, hetgeen hij betwijfelde – er was geen enkel bewijs – dan was het volgens Van der Velden in ieder geval geen deugdelijk onderzoek geweest. “Ik heb de directeur van Woon Kapitaal ook gesproken. Dat was volgens mij gewoon een katvanger. Ik geloof het verhaal niet.”

Uitspraak binnen vijftien weken of zoveel eerder.