NBA: ‘Tekenende belastingadviseurs gevaar voor goede naam accountants’

Door Jan Smit

Zaaknrs. 23/1464 en 23/1509

Door belastingadviseurs jaarrekeningen te laten goedkeuren heeft een middelgroot accountants- en advieskantoor vijf jaar lang de Nadere voorschriften kwaliteitssystemen (NVKS) aan zijn laars gelapt. De naamgever en oprichter van dit kantoor, tevens RA, is daarvoor verantwoordelijk. 

Dat bepleitte de NBA maandag tijdens een van de twee klachten van de beroepsorganisatie die de Accountantskamer maandag behandelde.

Het betreffende kantoor heeft vijf vestigingen. Dat zijn allemaal BV’s. Die vallen onder een holding. Daarboven staat een stichting. De door de NBA aangeklaagde en inmiddels gepensioneerde RA is bestuurder van de stichting en daarmee volgens de beroepsorganisatie tevens beleidsbepaler binnen de organisatie.

Eind 2020 onderwierp de Raad van Toezicht (RvT) het accountants- en advieskantoor aan een reguliere toetsing. De resultaten waren goed. Op twee zaken na: diverse samenstellingsopdrachten bleken uitgevoerd en ondertekend door de belastingadviseurs van het kantoor. Dat is in strijd met de NVKS. Deze in 2018 ingevoerde regels schrijven voor dat alleen accountants een samenstellingsverklaring mogen afgeven bij assurance-opdrachten of aan assurance verwante opdrachten. Daarnaast waren niet alle accountants en adviseurs verzekerd voor beroepsaansprakelijkheid.

Volgens de NBA wist de RA dat zijn kantoor handelde in strijd met de NVKS. “Niet alleen zijn deze regels al sinds 2018 van kracht, in 2020, tijdens de toetsing, is hij daar door de Raad nog eens nadrukkelijk op gewezen. Desondanks is er sinds die tijd niets veranderd. Dat vinden wij ernstig en tuchtrechtelijke verwijtbaar”, aldus Anna van Gijssel, advocaat namens de NBA.

Die NVKS-regels zijn er volgens haar niet voor niets. “Als fiscalisten of anderen samentellingsverklaringen gaan ondertekenen kan dit zorgen voor een negatieve uitstraling op het accountantsberoep.”

De NBA verwijt de RA gebrek aan integriteit. Door ‘voortdurend een verkeerde voorstelling van zaken’ te geven over de organisatie, het netwerk en zijn eigen positie daarbinnen zou hij zich aan zijn verantwoordelijkheid proberen te onttrekken en de zaak ‘niet serieus’ nemen, betoogde Gert-Jan van der Wielen, vaktechnisch adviseur van de RvT.

Pas nu de NBA een klacht bij de tuchtrechters heeft ingediend, komt de RA in beweging, aldus Van der Wielen.

Dat laatste klopt. De RA heeft inmiddels een notaris gevraagd de vestiging waar de belastingadviseurs werken juridisch onder te brengen in een aparte entiteit. Niet hij, maar zijn zoon, afgestudeerd fiscalist, moet die club gaan leiden. Daardoor zitten de adviseurs niet langer in een netwerk en mogen ze geen samenstellingsopdrachten meer tekenen, aldus de accountant. Als bewijs overhandigde hij de tuchtrechters een aan een notaris verstuurd verzoek.

Volgens de RA is de klacht van de NBA ongegrond. Naar zijn zeggen heeft hij in 2015 met het toenmalige bestuur van de beroepsorganisatie afgesproken dat de belastingadviseurs samenstellingsovereenkomsten mochten tekenen. Na de toetsing in 2020 door de RvT zou hij zich weer tot het bestuur hebben gewend voor een vervolggesprek, maar het bestuur zou dit al die tijd hebben afgehouden. Pas recent, op 7 december, heeft hij een reactie ontvangen, vertelde de accountant. Ook van dit schrijven, afkomstig van de juridisch adviseur van de NBA, kregen de tuchtrechters een kopie.

Waarom wilde hij het bestuur spreken en wat dacht hij daar dan mee te bereiken, legde een van de leden van de Accountantskamer de RA voor. Immers, de NVKS-regels gelden ook voor hem en voor zijn kantoor. Daar kan ook het NBA-bestuur niets aan veranderen.

Een stelling waar Van der Wielen zich helemaal in kon vinden: “Er zijn in totaal zo’n 2300 kantoren. Het bestuur kan moeilijk met ieder kantoor apart in gesprek over hoe invulling te geven aan de NVKS.”

Maar volgens de RA was dit de juiste weg. “We hebben in 2015 afspraken gemaakt met het bestuur. Dan ligt het voor hand daarover ook nu weer met het bestuur te gaan praten. Dan kunnen we daar samen de goede lijn in kiezen.”

Vormden de gang naar de notaris en de brief namens het bestuur voor de NBA nog aanleiding op de tuchtklacht terug te komen, vroeg de voorzitter. Nee, reageerde Van Gijssel. “In 2020 hebben wij gezegd: dit kan zo niet meer. Daar is tot op heden geen aanvulling aan gegeven. Dat van die notariële herstructurering zeiden ze vorig jaar ook al. Daarom houden wij vast aan de klacht. We willen graag dat deze zaak wordt beoordeeld.” 

Tijdens de ochtendsessie behandelde de Accountantskamer een klacht van de NBA tegen een AA uit Den Haag. Het kantoor van deze accountant kreeg in 2018 de RvT op bezoek. Bij die toetsing ontdekte de Raad diverse tekortkomingen, vooral in klantendossiers. De accountant maakte daarop een verbeterplan. Daarmee ging de Raad akkoord. 

Maar ook bij de hertoetsing in 2021 bleef de kwaliteit ondermaats. Dit keer bevatten vooral de gecontroleerde jaarverslagen diverse fouten zoals tegenstrijdigheden en verkeerde cijfers. Ook waren er de nodige omissies.

Missers die volgens de AA vooral waren ingegeven door de hoge werkdruk en privéproblemen. Die werkdruk hield onder meer verband met de overname van een ander accountantskantoor in 2018, vlak voor de eerste toetsing door de RvT. De bij dit kantoor werkzame accountant zou na de overname nog een jaar aanblijven, was de afspraak. Echter, corona gooide roet in het eten. De vrouw van deze accountant was ernstig ziek en mocht de deur niet meer uit. Voor de accountant reden zich volledig te richten op de zorg voor zijn vrouw.

Privé had de accountant te maken met een zieke dochter. Daarnaast kreeg zijn vrouw een hersenbloeding.

Voor de Raad was dat reden de AA nog een kans te geven. Maar ook bij de aanvullende hertoetsing viel de accountant door de mand. Zowel de dossiervorming als de externe verslaglegging bevatten (te) veel fouten. De Raad adviseerde de NBA daarop een klacht in te dienen bij de Accountantskamer.

“De NBA heeft begrip voor de moeilijke privéomstandigheden. Zij voelt met de accountant mee. Maar die omstandigheden mogen een behoorlijke beroepsuitoefening niet langdurig in de weg staan”, aldus NBA-advocaat Van Gijssel.

De AA gaf volmondig toe dat de in 2018 beoordeelde dossiers en jaarverslagen fouten en omissies bevatten. Maar naar zijn zeggen was er bij de hertoetsing al veel verbeterd. “Het merendeel was op orde. Qua details was het misschien nog niet helemaal goed. Maar dat kwam door de stress. Daardoor raakte ik langzaam uitgeput.”

Om zijn werk te verbeteren had de AA onder meer Auxilium ingeschakeld. Ook had hij een waarnemingsovereenkomst afgesloten en was hij overgegaan op nieuwe software.

De tuchtrechters reageerden niettemin sceptisch. Ze vroegen zich af of de AA wel genoeg had gedaan om de kwaliteit van zijn werk te verbeteren.

Hij had een waarnemingsovereenkomst afgesloten; waarom hij had dan geen waarnemer  ingeschakeld? En hoe kon het dat hij anderhalf jaar geleden voor het laatst contact had gehad met de Auxilium? “U rommelt maar wat aan naar mijn gevoel,” aldus de voorzitter. “Moet u er niet gewoon mee stoppen; verder gaan als administratiekantoor bijvoorbeeld?”

Daar had de AA inderdaad over nagedacht, vertelde hij. “Maar ik kan het nog niet opgeven. Dit is wat ik altijd heb gewild, ik heb er tien jaar voor geleerd.”

En: realiseerde de accountant zich wel wat voor maatregel hem nu mogelijk boven het hoofd hing. De voorzitter: “U moet toch al snel denken aan een forse doorhaling. Stel nu dat u één of twee jaar uw titel niet meer mag gebruiken…”

De AA, hoorbaar geëmotioneerd: “Als het niet goed genoeg is, dan zij dat maar zo. Op dit moment gaan andere dingen voor. Ik heb geen energie meer om te vechten.”

De Accountantskamer hoopt binnen twaalf weken uitspraak te kunnen doen.