Inspectie: RA miste ‘ongebruikelijke transacties’ onderwijsstichting

Door Jan Smit 

Zaaknr. 23/11

Dat is de kern van de klacht die de Onderwijsinspectie heeft ingediend tegen de RA die de jaarrekeningen over 2020 van deze stichting heeft gecontroleerd.

Deze in onderwijsinstellingen gespecialiseerde RA is sinds 2017 controlerend accountant van de Stichting voor Persoonlijk Onderwijs (SvPO). Deze stichting beheert acht scholen door heel Nederland met kleine klassen van zestien leerlingen, weinig huiswerk en een duidelijke structuur. 

De Inspectie van het Onderwijs concludeerde al in 2021 dat er rond de stichting sprake zou zijn van belangenverstrengeling. Ook zou het financieel beheer onvoldoende op orde zijn en de kwaliteit van het onderwijs ondermaats. Op drie van de acht scholen luidde de kwalificatie zelfs ‘zeer zwak’.

De toezichthouder nam onder meer de jaarverslagen 2020 onder de loep. Conclusie: middels ‘ongebruikelijke en materieel omvangrijke transacties’ zou de stichting voor negentien miljoen euro aan onderwijsgelden hebben geïnvesteerd in schoolgebouwen. Die panden waren eigendom van ‘steunstichting’ SvPO -ANBI, een ‘private stichting’ die werd geleid door dezelfde bestuurder als die van SvPO. Dit geld was volgens de inspectie bedoeld voor het onderwijs en niet om te investeren in vastgoed.

Daarnaast zou ook een groot deel van de ouderbijdragen in 2018, 2019 en 2020 zijn gebruikt om te investeren in de renovatie van bestaande en de bouw van nieuwe scholen. Het gaat daarbij in totaal om zo’n 2,2 miljoen euro.

Op basis van deze bevindingen deed de inspectie in 2021 bij het OM aangifte tegen de bestuurder van beide stichtingen. Ook werd voor 19,2 miljoen euro beslag gelegd op vier panden van SvPO-ANBI.

Onvoldoende kritische controle accountant
Begin vorig jaar richtte de inspectie haar peilen ook op de RA. Zij zou hebben geweten van de ‘ongebruikelijke eigendomsconstructie’ rondom de schoolgebouwen en de investeringen in die gebouwen maar zou desondanks de jaarrekeningen 2020 niet met een ‘professioneel kritische instelling’ hebben gecontroleerd.

In de jaarverslagen staat bijvoorbeeld dat zowel het economische als het juridische eigendom bij SvPO lag, terwijl dit in werkelijkheid in handen was van SvPO-ANBI. De inspectie verwijt de RA dat zij niet adequaat heeft onderzocht van wie de grond en de panden waren.

Ook heeft de accountant volgens de toezichthouder onvoldoende oog gehad voor de continuïteit van de stichting en de scholen. Zij had de (mogelijk) onrechtmatige uitgaven volgens de inspectie bij haar moeten melden. Door dit allemaal achterwege te laten heeft de accountant volgens de inspectie gehandeld in strijd met de fundamentele beginselen van vakbekwaamheid en zorgvuldigheid.

‘Een klacht ingericht op effectbejag’
De RA en haar advocaat Jan Garvelink waren duidelijk een andere mening toegedaan. “De inspectie is als een stoomwals over mijn client heengereden. Dat heeft haar verschrikkelijk beschadigd”, aldus Garvelink. “Ze is platgewalst door politieke dadendrang. De minister had ruzie met de bestuurder en heeft de inspectie erop afgestuurd. Over de rug van mij client. Dat is onbehoorlijk.”

Volgens de advocaat heeft de RA haar werk goed gedaan. “Ze is een betrokken accountant, ze heeft de juiste vragen gesteld, alle betalingen uitgeprint en is er met een rode stift doorheen gegaan om te kijken of er geen gekkigheid in stond.”

“Een klacht ingericht op effectbejag”, zo kwalificeerde Garvelink de aantijging. “Er wordt gesproken over fraude, wanbeleid en onrechtmatige constructies. Dat allemaal louter in de hoop dat uw kamer zal beslissen op sfeer in plaats van op feiten. Van het feitenmateriaal wordt 90 procent genegeerd. Je zou toch wat meer zorgvuldigheid mogen verwachten van een organisatie als deze.”

Volgens Garvelink is er feitelijk niets aan de hand. “Er wordt gesuggereerd dat er gelden zijn onttrokken en weggesluisd, maar er is geen cent kwijt. Scholen en gebouwen zitten bijna altijd in private stichtingen. Maar dat zegt niets: een stichting is nooit privaat. Ook hier niet. De gebouwen staat 30 jaar ter beschikking van het onderwijs. Van fraude is dus geen sprake.”

De Accountantskamer hoopt binnen twaalf weken uitspraak te doen.