Tuchtrechters leggen ‘draaiende’ RA’s vuur na aan de schenen

De twee RA’s die zich vrijdag in Zwolle moesten verantwoorden wegens een klacht over een ‘waardeloos rapport’ inzake het declaratiegedrag van een zorgaanbieder, kregen het zwaar te verduren. Niet alleen de status van het rapport, ook de hele gang van zaken en de reacties van beide accountants ter zitting stuitten bij de tuchtrechters op onbegrip.

Klaagster is eigenaar van een aanbieder van Wmo- en jeugdhulp in Noord-Holland. Zeven gemeenten in IJmond en Kennemerland vermoedden dat haar praktijk zich schuldig zou hebben gemaakt aan fraude met declaraties. Zij vroegen daarop het onderzoeks- en adviesbureau van  beide RA’s een onderzoek te verrichten naar deze declaraties.

Bijna een miljoen
Juni 2023 was de definitieve versie van dit rapport klaar. Voor de gemeenten aanleiding een rechtszaak tegen klaagster aan te spannen. Zij eisten gezamenlijk 970 duizend euro – daarvan was een deel (93 duizend euro) bestemd voor de onderzoekskosten van het bureau. Ook schakelden de gemeenten een deurwaarder in. Die legde beslag op haar bezittingen. De rechtbank Noord-Holland, waar de zaak vorig jaar diende, wees  alle vorderingen af.

Volgens de uitspraak baseerden de gemeenten hun claims vooral op het rapport van de RA’s. Klaagster had veel bezwaren tegen de uitkomsten van dit onderzoek. De accountants concludeerden op basis van de jaarrekeningen onder meer dat het aantal directe uren per fte erg hoog was. Onjuist volgens klaagster: de berekeningen waren louter gebaseerd op de (lage) tarieven van de gemeenten. Die maakten hooguit 40 procent van de omzet uit. Ook zou zijn gerekend met een onjuist aantal fte’s.

Bezwaren aankaarten
Klaagster heeft die bezwaren aangekaart nadat zij in maart 2023 het conceptrapport kreeg toegestuurd. Daar is noch door de RA’s noch door de gemeenten iets meegedaan. Voor de rechtbank was dit een van de belangrijkste motieven de vorderingen af te wijzen.

Voor klaagster was dit een van de redenen een tuchtklacht in te dienen tegen beide accountants. “Niet netjes en niet professioneel”, noemde Willemijn Jonker, advocaat van klaagster, de handelwijze van de accountants. “Mijn client is hierdoor ten onrechte als fraudeur gebrandmerkt. De gevolgen hadden voor haar zeer ingrijpend kunnen zijn.”

Waardeloos rapport
Volgens Jonker, die sprak van een ‘waardeloos rapport’, hebben de RA’s  zich alleen gebaseerd op de gedeponeerde jaarrekeningen en informatie van de gemeenten, terwijl ze de gehele personeels- en salarisadministratie ter beschikking hadden.

Hoor- en wederhoor was in dit geval niet nodig, reageerde Hendrik Sytema, de advocaat van de accountants. Volgens hem betreft het een rapport van feitelijke bevindingen en niet, zoals klaagster en haar advocaat opperden, een persoonsgericht onderzoek. “Er zijn geen conclusie getrokken. Het is geen fraudeonderzoek, het is niet meer geweest dan een dossieronderzoek.” De gemeenten, de opdrachtgevers, hadden volgens hen met de uitkomsten naar klaagster moeten gaan voor hoor – en wederhoor. Dat was niet aan hen.

Wel dgelijk een oordeel
“Quatsch,” aldus Jonker. “Dit is gewoon een opdracht geweest naar het rechtmatig functioneren, handelen of nalaten van de praktijk van mijn client. Een persoonsgericht onderzoek waarin wel degelijk wordt geoordeeld. En stel, het was wel een rapport van feitelijke bevindingen – ook daarbij hoort hoor- en wederhoor.”

Ook hebben de RA’s zich volgens klaagster schuldig gemaakt aan belangenverstrengeling. In het rapport zijn ongeveer honderd dossiers tegen het licht gehouden. Daarbij is onder meer gekeken of er sprake is geweest van begeleiding dan wel een behandeling. De deskundige die de accountants daarvoor inschakelden, een psychiater ouderenzorg, is de echtgenote van een van hen.

Sprake van fraude
Was het inderdaad geen fraudeonderzoek? vroeg de voorzitter de accountants. Immers, in het specifieke controleplan, de basis van het onderzoek, stond letterlijk dat het doel  was ‘te bekijken of er sprake was van fraude’. In dit controleplan staat het woord fraude liefs elf keer. Ook in een mail van een van de accountants aan de advocaten van klaagster wordt gerept over een fraudeonderzoek. Een van de andere leden van het tuchtcollege: “If it it walks like a duck, swims like a duck, and quacks like a duck…”

“Het was een materiële controle,” persisteerde de advocaat van de accountants.
De voorzitter: “Maar waar staat dat dan? Dat is nergens vastgelegd. Ook niet in de opdrachtbevestiging. Die zit niet eens in het dossier.”

Ontbreken van de RA-titels
Vragen waren er ook over het ontbreken van de RA-titels bij de handtekeningen van beide accountants onder het onderzoek. Om de ‘schijn van assurance te voorkomen’, aldus een van hen.

  De voorzitter: “Maar dat had u dan toch ook in het rapport kunnen opschrijven?”

Daarbij bleef het niet. Wisten de accountants dat hun rapport zou worden gebruikt in de rechtszaak en hadden ze nog geprobeerd dat te voorkomen? vervolgde de voorzitter.

Not amused
Ja, ze waren vooraf door de gemeente ingelicht en not amused, aldus een van de accountants. “Dat ongenoegen hebben we ook geuit.” Ook het intrekken van het onderzoek was nog overwogen. “Maar dat hebben we niet gedaan. Dan hadden we of problemen gekregen met klaagster of met de gemeente.”

Een spervuur aan vragen over een zaak die beide partijen duidelijk niet onberoerd heeft gelaten. Klaagster heeft een ‘afschuwelijke tijd’ achter de rug met ‘angsten en paniekaanvallen’, vertelde zij. Zelfs haar relatie is door de affaire ‘op de klippen gelopen.’

Een van de RA’s is herstellende van een hartinfarct. Zijn vrouw, de ouderenpsychiater die als deskundige bij het onderzoek was betrokken, zit al een jaar thuis met een burn-out. De activiteiten van hun onderzoeks- en adviesbureau staan inmiddels on hold. “We hebben er lering uitgetrokken,” aldus deze accountant.

De Accountantskamer hoopt binnen twaalf weken uitspraak te kunnen doen.