Tuchtrecht: ‘Rapporten RA’s onderwijsinspectie tendentieus en beschadigend’

Zaaknrs. 22/2200 en 23/2201

Door Jan Smit

De rapporten die twee inspecteurs van Onderwijsinspectie, beiden RA, hebben gemaakt over het financiële beleid bij de Scholen voor Persoonlijke Onderwijs (SvPO) bevatten veel fouten en zijn misleidend. Daarmee hebben de accountants de gedrags- en beroepsregels met voeten getreden.

Dat betoogde advocaat Robert IJzerman vrijdag namens zijn client Misha van Denderen, ex-bestuurder en medeoprichter van de SvPO en tevens klager, bij de Accountantskamer.

‘Tendentieus’ en ‘onnodig beschadigend’. Zo kwalificeerde IJzerman de rapporten. “Dit heeft ernstige consequenties. Voor de betrokken scholen en de leerlingen en voor mijn client. Er is een beeld geschapen van een zakkenvullende bestuurder; er is zelfs beslag gelegd op zijn huis. Terwijl er in werkelijkheid nooit ook maar één cent is verdwenen.”

SvPO beheerde acht scholen door heel Nederland met kleine klassen van zestien leerlingen, weinig huiswerk en een duidelijke structuur.

De Onderwijsinspectie concludeerde in 2021 dat er rond de stichting sprake zou zijn van belangenverstrengeling. Ook zou het financieel beheer onvoldoende op orde zijn en de kwaliteit van het onderwijs ondermaats. Op drie van de acht scholen luidde de kwalificatie zelfs ‘zeer zwak’.

De toezichthouder nam onder meer de jaarverslagen 2020 onder de loep. Conclusie: middels ‘ongebruikelijke en materieel omvangrijke transacties’ zou de stichting voor ruim 19 miljoen euro aan onderwijsgelden hebben geïnvesteerd in schoolgebouwen. Die panden waren eigendom van SvPO-ANBI, een ‘private stichting’ die werd geleid door Van Denderen. Dit geld was volgens de inspectie bedoeld voor het onderwijs en niet om te investeren in vastgoed.

Daarnaast zou ook een groot deel van de ouderbijdragen in 2018, 2019 en 2020 zijn gebruikt om te investeren in de renovatie van bestaande en de bouw van nieuwe scholen. Het gaat daarbij in totaal om zo’n 2,2 miljoen euro.

Op basis van deze bevindingen deed de inspectie in 2021 bij het OM aangifte tegen de bestuurder van beide stichtingen. Ook werd voor 19,2 miljoen euro beslag gelegd op vier panden van SvPO-ANBI en op het huis van Van Denderen.

Onder grote druk van toenmalig onderwijsminister Wiersma stapte Van Denderen begin juni 2022 op als bestuurder van de scholen. Hij bleef nog wel voorzitter van de SvPO-ANBI. In november is deze ‘steunstichting’ met daarin het vastgoed overgedragen aan de scholen voor persoonlijk VO (PVO), zoals deze inmiddels heten. Voor het OM was dit aanleiding de zaak tegen de voormalige directeur te seponeren.

Ook diende de Onderwijsinspectie vorig jaar bij de Accountantskamer een klacht in tegen de RA die vanaf 2017 de jaarrekeningen van de SvPO controleerde. De tuchtrechters besloten dat zij de jaarverslagen onvoldoende kritisch heeft beoordeeld en hebben haar inschrijving voor zes maanden doorgehaald. De vrouw heeft haar rol als poortwachter namens het rijk veronachtzaamd, aldus het college.

In de nieuwe klacht beticht IJzerman de RA’s van de Onderwijsinspectie ervan hun oren teveel te hebben laten hangen naar de inspectie en naar de minister. Die zou er volgens de advocaat alleen op uit zijn geweest Van Denderen ‘Kalt te stellen’. “Er was een politiek  belang en een feitelijk belang. Die twee zijn door elkaar gaan lopen.”

De advocaat hekelde onder meer de dubbeltellingen in de rapporten; bedragen die van de ene school werden overgeheveld naar een van de andere werden twee keer meegeteld, zowel bij ‘schenkende’ als bij de ontvangende. Daardoor geeft de omvang van het volgens de inspectie door de stichting ten onrechte in vastgoed geïnvesteerde geld – ruim negentien miljoen euro – een vertekend beeld.

Ook zouden de scholen niet in elkaars vastgoed hebben geïnvesteerd, maar slechts hebben bijgedragen in de exploitatiekosten – personeelskosten et cetera. Als er sprake is van een exploitatieoverschot bij een school is dat wel gepermitteerd.

Het gebrek aan wederhoor gedurende het onderzoek was Van Denderen en de advocaat eveneens een doorn in het oog. Pas toen de rapporten – bij elkaar zo’n 500 pagina’s – klaar waren kregen de schoolbestuurders de mogelijkheid te reageren. Aanvankelijk hadden ze daarvoor ruim twee weken. “Als er tijdens het onderzoek al vragen waren gesteld had dit een boel ellende voorkomen,” aldus Van Denderen.

“Onjuist” en “ernstig beschadigend”. Zo omschreef Irene Oosthoek, advocaat van de twee RA’s, op haar beurt alle claims. “We hebben het hier over valsheid in geschrifte en een ambtsmisdrijf. Dat doet afbreuk aan het gezag van de inspecteurs.”

Volgens haar is het overhevelen van onderwijsgelden naar een AMBI ‘onrechtmatige verrijking’. Immers, op deze wijze worden de gelden onttrokken aan het toezicht door de inspectie.

Bovendien is Van Denderen volgens Oosthoek met zijn klacht bij de tuchtrechters aan het verkeerde adres. Haar cliënten mogen dan RA zijn – ze zijn in feite accountant in business, red. –, ze zijn niet de enige auteurs van de rapporten. Ook een derde inspecteur, een jurist, schreef mee. Daarnaast waren er verscheidene collega’s die meelazen als tegenlezer. “Het is uiteindelijk de inspectie die eindverantwoordelijk is voor de rapporten en niet mijn cliënten,” aldus Oosthoek. Van een persoonsgericht onderzoek of assurancerapport is volgens haar geen sprake.

Volgens IJzerman zijn de RA’s wel degelijk verantwoordelijk voor de inhoud van de rapporten. Niet alleen voerden zij de onderzoeken uit, ze ondertekenden bijvoorbeeld ook alle emailverkeer met de stichtingen en de voormalige bestuurder. “Zij leverden de stenen én het cement,” aldus de advocaat.

De Accountantskamer hoopt binnen twaalf weken uitspraak te kunnen doen.

Zitting: https://accountantweek.nl/artikel/tuchtzaak-accountant-miste-ongebruiken 

Zorg dat uw CFO's het verschil maken

Goed adviseren betekent uw cliënten informeren over relevante informatie en evenementen. Attendeer de CFO’s uit uw netwerk daarom op CFO Day, hét jaarlijkse event voor CFO’s op 30 mei in Grand Hotel Huis ter Duin in Noordwijk.

Wijs uw CFO’s op CFO Day 2024