Tuchtrecht: Fraude bij Accon avm ‘ontslaat controlerend accountant niet van verantwoordelijkheid’

Zaaknummer: 23/2527

Michiel Satink

Bij accountantskantoor Accon avm werd jarenlang gerommeld met de cijfers. Maar in plaats van achter de fraudeur gaat de AFM aan achter de man die de door hem gemanipuleerde cijfers moest controleren, zegt de advocaat van de aangeklaagde accountant.

,,Dit is geen dossier over fraude. Voor de AFM is dit een dossier dat gaat over de basis van wat nou van een controlerend accountant mag worden verwacht”, zegt advocaat Marije Batting namens de AFM tegen het einde van de tuchtzitting vrijdag. En dat is precies waar hem de schoen wringt voor de beklaagde accountant: de controle van de jaarrekening 2020 van accountantskantoor Accon avm draait juist in alles om fraude. ,,De CEO van een van de destijds tien grootste accountantskantoren van het land fraudeerde ook om de kritische accountant van zich af te slaan”, reageerde advocaat Jan Garvelink.

Accon avm kwam in de problemen toen in 2021 bleek dat de cijfers jarenlang gemanipuleerd waren. Het accountantskantoor ontsloeg topman Guus Delger en werd uiteindelijk overgenomen. Naar aanleiding van klokkenluidersmeldingen startte de AFM een onderzoek. Het was de betrokken accountant, toen nog werkzaam voor Mazars, die de jaarrekening 2020 van een goedkeurende verklaring had voorzien. Er was sprake van een verhoogd controlerisico, stelt de AFM, omdat Accon op projectbasis werkt. En die projecten strekken zich uit over verschillende verslagperioden. Per balansdatum is daarom een deel van de dienstverlening onderhanden. ,,De betrokkene had echter geen inzicht in het saldo op niveau van de individuele projecten van Accon, maar alleen in het totale saldo per klant”, aldus advocaat Irene Oosthoek-Spierings namens de AFM. Vooral hier had de accountant onvoldoende controle-informatie, stelt de klager.

Fraude

Twee maanden na afgeven van de goedkeurende verklaring liet de accountant deze goedkeuring al vallen. Dit na berichten over vermeende fraude bij Accon. Na correctie bleef van de post ‘nog te facturen diensten’ in plaats van 13,9 miljoen euro nog maar 5 miljoen over. ,,De wijze waarop de fraude heeft plaatsgevonden, ontslaat betrokkene niet van zijn eigen verantwoordelijkheid”, zei advocaat Oosthoek. De AFM stelt ook niet dat als hij zijn werk wel goed had gedaan, de fraude had onthuld. Wel meent de klager dat als hij grondiger werk had verricht, hij op ‘red flags’ was gestuit waarop hij vervolgwerkzaamheden had moeten verrichten.

Kritischer

Het gaat de AFM om een uitspraak van de tuchtrechter over wat van een externe accountant verwacht mag worden in zijn rol als poortwachter. In deze zaak zat het risico in het verschuiven van omzet tussen projecten en de beperkte informatie van de accountant. Dat terwijl hij hierin wel een frauderisico had gezien. Ook constateerde hij bij een klant dat daar facturen tussen zaten die juist gericht waren aan een andere klant. ,,Dit is opvallend en had ertoe moeten leiden dat betrokkene kritischer zou zijn op onder meer de betrouwbaarheid van de ontvangen informatie van Accon.”

Verzonnen toelichting

Ook advocaat Jan Garvelink haalde een soortgelijk voorbeeld aan in zijn verweer. De accountant stuitte in zijn controlewerk op de post ‘nog te factureren diensten’ op een klant waarbij het positieve saldo niet volledig met facturen onderbouwd kon worden. De accountant speelde dit hoog op: zonder opheldering zou hij niet aftekenen. De CEO kwam daar een dag later op terug. Er was een foutje gemaakt en hij verstrekte alsnog de missende factuur, liet zien dat die betaling is ontvangen en stuurde ook een toelichting van de manager Finance & Control die zijn verhaal bevestigt. ,,Achteraf is gebleken dat de toelichting is verzonnen en de factuur is vervalst”, aldus de advocaat. Het was dus de CEO van een van de tien grootste accountantskantoren van het land, zelf ook een registeraccountant, die fraudeerde om de kritische accountant van Mazars om de tuin te leiden.

Uitzonderlijk

Het viel Garvelink op dat de AFM het in haar klacht vrijwel niet over de fraude heeft. ,,Een accountantsorganisatie die sjoemelt met haar eigen cijfers. Een frauderende CEO die nota bene zelf registeraccountant is. Hooggeplaatste individuen op de financiële afdeling die hem daarbij behulpzaam zijn geweest. En functionarissen van de afdeling Human Resources die met de CEO samenspanden om de accountant te misleiden.”

Een uitzonderlijke casus, aldus de raadsman. Inhoudelijk verweerde de accountant zich nagenoeg niet. Hij is het namelijk in hoofdlijnen eens met de bevindingen van de AFM. Hij werkte uitgebreid mee aan het blootleggen van de fraude en hij vindt het tot op de dag van vandaag onbegrijpelijk dat een vakgenoot hem in zijn gezicht heeft voorgelogen. Dat toetsbaar opstellen heeft kennelijk een keerzijde, zei Garvelink. ,,Achteraf blijkt hij zijn eigen tuchtklacht te hebben onderbouwd.” De frauderende CEO echter kwam er in een tuchtklacht, niet aangespannen door de AFM, af met een berisping. ,,Een uitkomst die menigeen in de sector sterk heeft verbaasd.” Het roept bij de advocaat vragen op over het eigen functioneren van de AFM als toezichthouder.

Achteraf geeft de accountant toe dat hij met onvoldoende diepgang de informatie van Accon heeft getoetst. ,,Waarom heeft u nu wel maar had u destijds niet dat inzicht?” wilde de voorzitter weten. Bij het uitvoeren van de controle ging de beklaagde accountant uit van een bereidwillige klant die echter moeite had de administratie op orde te krijgen. ,,Maar vanaf dag één zijn we bij de neus genomen.” Het ontbreken van cijfers op projectniveau was ook bij de voorgaande accountant het geval. ,,Aan de hand van omschrijvingen op facturen kon je goed afleiden wat de werkzaamheden zijn geweest. Wij waren ervan overtuigd dat dit voldoende was.”

Het is niet de eerste keer dat de beklaagde accountant voor de tuchtrechter staat. Hij werd in juni 2022 al voor een maand doorgehaald. Hij controleerde de jaarrekeningen van Koninklijke Dirkzwager die in 2016 failliet ging nadat ABN Amro een lopend financieringsverzoek niet honoreerde. De bank was geïnformeerd over een materiële boekhoudfraude bij dochteronderneming Mitra, onderdeel van Dirkzwager. De groep, met in 2014 nog een omzet van bijna 189 miljoen euro, viel dus om door een vermeende forse fraude bij de Mitra. De accountant had de controle van de voorraden van filialen van Mitra gebrekkig gedaan, constateerde de tuchtrechter.

De beklaagde accountant werkt niet meer bij Mazars. Hij zegt nog altijd nadelige gevolgen te ondervinden van de fraude bij Accon. De tuchtrechter doet binnen circa 12 weken uitspraak.