Spanning tussen rol van aandeelhouder DNB en bewaker schatkist

Dit is het geval bij de afdekking van financiële risico’s van het monetair beleid van DNB: extra financiële buffers die de soliditeit van DNB op langere termijn waarborgen gaan ten koste van de winstuitkering aan de Staat op de korte termijn. Zo heeft DNB de afgelopen jaren een voorziening van 1,5 miljard euro opgebouwd voor het afdekken van risico’s van het opkoopprogramma van de Europese Centrale Bank. Garanties van de Staat als aandeelhouder aan DNB leiden niet tot een lagere winstafdracht, maar zijn ook niet risicoloos.

Over welke informatie moet de minister beschikken?
Hoe de minister zich tot DNB verhoudt bij het afdekken van risico’s van monetair beleid is niet duidelijk. Dit komt door de veelheid aan wet- en regelgeving. Hierdoor is niet duidelijk over welke informatie de minister moet beschikken in zijn onderscheiden verantwoordelijkheden en wat hij de Tweede Kamer moet melden. 

Dat schrijft de Algemene Rekenkamer op 19 februari 2019 in het rapport Afdekking financiële risico’s DNB – Rol minister van Financiën.

Extra buffers nodig
DNB is volledig onafhankelijk bij de uitvoering van monetaire taken. DNB loopt hierbij risico’s waarvoor buffers worden opgebouwd. Deze buffers zijn van 2012 tot en met 2017 verhoogd van 7,8 miljard euro naar 9,4 miljard euro. Als aandeelhouder van DNB dient de minister ervoor te waken dat de buffers toereikend zijn. De minister van Financiën was nauw betrokken bij de wijze waarop DNB de toenemende risico’s afdekte en dacht kritisch-constructief mee. Ook omdat hogere buffers ten koste gaan van de winstafdracht en garanties van de aandeelhouder aan DNB daarentegen niet.

Hoe de minister omgaat met de dilemma’s tussen korte en lange termijn, tussen aandeelhouder, schatkistbewaarder en uitvoering van de onafhankelijke monetaire taak van DNB, is niet expliciet vastgelegd.

Aanvullende garantieregeling
De aanvullende garantie van 5,7 miljard euro die de Staat in 2013 aan DNB verstrekte vanwege toegenomen financiële risico’s na de steunmaatregelen voor Griekenland, Portugal en Cyprus, is indertijd uitvoerig in de Tweede Kamer besproken. Deze garantie is in maart 2018 afgelopen. De DNB-buffers waren toen voldoende aangevuld. Deze garantieverstrekking heeft in die jaren de Staat uiteindelijk geen geld gekost.

Opkoopprogramma ECB
De schuldenportefeuille van de Europese Centrale Bank (ECB) is de afgelopen jaren aanzienlijk toegenomen. De ECB kocht op grote schaal staatsobligaties en later ook bedrijfsobligaties op om de economische ontwikkeling in de eurozone te stimuleren. De financiële risico’s voor DNB, als een van de deelnemende centrale banken in het eurosysteem, zijn daardoor toegenomen. DNB heeft aan de minister aangegeven een extra voorziening bovenop de reguliere kapitaalbuffer nodig te hebben. Einde 2016 werd deze geschat op  2,7 miljard euro. Dit had effect op de winstafdracht aan de Staat. Tot nu toe ontving de Staat 1,5 miljard euro minder aan winstuitkering van DNB. Inmiddels overleggen ministerie en DNB over alternatieven voor de huidige afspraak dat 95 procent van de winst van DNB aan de Staat als aandeelhouder moet worden uitgekeerd.

Leg afwegingen tussen belangen vast
De minister van Financiën heeft gereageerd op de bevindingen van de Algemene Rekenkamer. In deze brief zet de bewindsman een stap om zijn rol te verduidelijken als aandeelhouder van DNB bij de uitvoering van monetaire taken door DNB. Deze beschrijving zou, aldus de Algemene Rekenkamer, aan kracht winnen als de minister verduidelijkt welke informatie hij nodig heeft vanuit zijn rol als aandeelhouder en vanuit zijn rol als bewaker van de schatkist.