De toekomst van cryptobeurzen, tijd voor regulering?

Door Woody Jansen de Lannoy

De cryptomarkt kent op dit moment weinig regulering ten aanzien van de aanbieders van ‘virtuele valuta’, de crypto exchanges ofwel cryptobeurzen. In de recente geschiedenis zijn verschillende grote exchanges omgevallen waardoor vele beleggers hun geld kwijt zijn en is de onzekerheid op te markt verder toegenomen. Volgens insiders staat toekomst van cryptovaluta niet op het spel, maar het is wel van belang dat de markt volwassen wordt. Tijd voor regulering?

Omvallen van diverse exchanges zorgt voor schokgolf in cryptowereld 
In 2022 hebben diverse cryptobeurzen hun faillissement aangevraagd in de Verenigde Staten. Het betreft onder andere Three Arrows Capital, Celcius, Voger Digital, FTX en Alameda Research. Bij een aantal van hen gaat het om de zogeheten ‘Chapter 11’-procedures, waarbij aan de rechter een verzoek wordt gedaan tot reorganisatie van de onderneming met als doel de gezonde onderdelen te laten voortleven. 

Bij FTX en Alameda Reseach ging het echter domweg om fraude in de top van het bedrijf. De meeste exchanges die failliet zijn gegaan hanteerde een risicovol beleggingsbeleid. Zij boden beleggers de mogelijkheid om hun cryptovaluta voor een vaste periode uit te lenen tegen hoge rentes. Deze cryptovaluta leende zij op hun beurt ook weer door aan andere beleggers. Toen de markt crashte bleek echter dat dat deze strategie niet houdbaar was en konden de uitstaande leningen niet meer worden terugbetaald. Wegens gebrek aan regulering hielden de exchanges onvoldoende onderpand aan waardoor zij hun gebruikers niet konden terugbetalen en is miljarden aan vermogen verdampt. 

Hoe is het in Nederland geregeld?
In Nederland is het voor aanbieders van ‘virtuele valuta’, personen of bedrijven die diensten verrichten die bestaan uit het omwisselen van fiat geld voor cryptovaluta of en/of aanbieden van bewaarportemonnees, verplicht om zich te registeren bij De Nederlandsche Bank (DNB). 

Om in aanmerking te komen voor deze registratie moeten zij kunnen laten zien dat zij voldoen aan de verplichtingen voortvloeiend uit de Wet ter voorkoming van witwassen en financiering van terrorisme (Wwft) en de Sancietwet 1977. Op basis van de Wwft zijn cryptobeurzen net als banken verplicht om gegevens van hun klanten vast te leggen en te controleren. Zo dient de gebruiker te worden geïdentificeerd en de transacties te worden gecontroleerd. De Sanctiewet maakt het mogelijk om het wetboek van Strafrecht toe te passen op de Nederlander die zich buiten Nederland schuldig maakt aan in de wet strafbaar gestelde gedragingen. De registratieplicht bij DNB en de verplichtingen die daaruit voortvloeien zorgen ervoor dat aanbieders van cryptovaluta in en vanuit Nederland kunnen worden aangepakt als het misgaat. Wat echter ontbreekt is concrete regelgeving die ziet op de bescherming van de gebruikers van die specifieke diensten. 

Cryptobeurzen zijn (nog) geen banken
Vele cryptobeurzen verrichten in wezen dezelfde activiteiten als banken. Ze trekken kapitaal aan bij het publiek wat uiteindelijk moet worden terugbetaald. Daarnaast verstrekken zij kredieten met rente om daar voordeel uit te behalen en verlenen zij crypto- en valutawisseldiensten. Geen enkele cryptobeurs in Nederland heeft echter een bankvergunning. De AFM heeft regelmatig gewaarschuwd voor de risico’s omtrent het beleggen in cryptovaluta omdat deze, in tegenstelling tot banktegoeden, niet onder het depositogarantiestelsel vallen.

Op basis van het depositogarantiestelsel zijn de tegoeden van rekeninghouders beschermd bij een eventueel faillissement van een bank tot 100.000 euro. Bij een faillissement van een cryptobeurs is dat dus niet het geval voor het vermogen dat via een (hosted) wallet op die beurs wordt aangehouden. 

Regulering nodig voor een stabiele toekomst
De terugkerende onzekerheid zorgt ervoor dat de cryptomarkt erg volatiel van aard blijft. Doordat inmiddels vele institutionele beleggers zijn ingestapt in de cryptowereld werkt de onzekerheid op de financiële markten ook door op de cryptomarkt. Ook het omvallen van de verschillende exchanges heeft die onzekerheid alsmaar vergroot. In mijn eerdere blog schreef ik al over de opkomende regulering in het kader van de Wwft en fiscale controles. 

Bij deze doe ik een oproep aan de wetgever om ook regelgeving te implementeren op basis waarvan de gebruikers van cryptovaluta worden beschermd. Op deze manier wordt het vertrouwen in de exchanges gewaarborgd en kunnen zij tot volwassenheid komen, hetgeen van belang is voor een meer stabiele markt. Het zou bovendien zonde zijn als de innovatieve meerwaarde van de onderliggende technologie van vele munten tenietgaat door het omvallen van nog meer cryptobeurzen. Het is daarom noodzakelijk dat wetgeving wordt geïmplementeerd of regelgeving wordt opgelegd aan cryptobeurzen zodat daarmee het vertrouwen in de markt wordt gegarandeerd en een goed vangnet wordt gecreëerd voor gebruikers. Wegens het gebrek aan regulatie is het beleggen in cryptovaluta momenteel nog zeer risicovol. Hoog tijd dat daar verandering in komt. 

Mr. Woody (W.G.G.) Jansen de Lannoy (1990) is advocaat bij Jaeger Advocaten-belastingkundigen.