Pensioenfondsen zakken onder kritische grens door coronacrisis

Paniek op de beurs als gevolg van het coronavirus (COVID-19) zorgde voor donkerrode cijfers en een vlucht naar safe havens, waardoor de rente verder daalde. Op 9 maart kwam de hele swapcurve onder de nul te liggen en de aandelenkoersen belandden in een vrije val. Het coronavirus houdt wereldwijd de economie in zijn greep en hoe groot de economische schade uiteindelijk wordt, is nog onduidelijk.

Dat blijkt uit de Pensioenthermometer van Aon, wereldwijd dienstverlener op het gebied van risico-, pensioen- en gezondheidsoplossingen, die dagelijks de hoogte van de gemiddelde dekkingsgraad bijhoudt.

De beleidsdekkingsgraad, gebaseerd op de gemiddelde dekkingsgraad van de afgelopen twaalf maanden, daalde naar 100 procent. Deze dekkingsgraad ligt precies op het aangepaste tijdelijke wettelijk vereiste minimum van 100 procent. Kortingen voor eind 2020 worden echter een realistisch scenario, zeker gezien de actuele dekkingsgraad, die onder de 100 procent en zelfs onder de opgerekte grens van 90 procent ligt.

Rente gedaald, verplichtingen gestegen

Door de vlucht naar safe havens daalde de rente door in de eerste helft van maart. De gehele swapcurve kwam op 9 maart onder de 0 te liggen, waarna het middenstuk weer om en nabij het nulpunt kwam te liggen. Daarna veerde de rentecurve op door de maatregelen van de overheid. Per saldo steeg de rente met gemiddeld 11 basispunten sinds vorige maand. De 30-jaarsrente eindigde op een niveau van 0,15 procent. De Ultimate Forward Rate (UFR), waarmee pensioenfondsen de waarde van hun toekomstige verplichtingen berekenen, bleef stabiel op 2,0 procent. Door de rentestijging nam de waarde van de verplichtingen per saldo met 1,4 procent af.

Vermogen pensioenfondsen daalt

Maart 2020 was voor pensioenfondsen dramatisch. Financiële markten zijn volledig in de ban van het coronavirus. Beleggers konden moeilijk een goede inschatting maken van de economische gevolgen van de crisismaatregelen van overheden om het coronavirus te beheersen. Beleggers raakten in paniek, dat leidde tot grote volatiliteit op de markten waarbij de verliezen op de beurzen ongekend groot waren. De rente op de kapitaalmarkten bereikte een dieptepunt. Het economisch verkeer is grotendeels tot stilstand gekomen. Inmiddels heeft de Federal Reserve (FED) de rente in Amerika naar 0 procent gebracht en net als de Europese Centrale Bank (ECB) voor honderden miljarden euro’s aan opkoopprogramma’s gelanceerd. Aanvullend hebben overheden grote pakketten met allerlei noodmaatregelen toegezegd om de economie te steunen. De Amerikaanse overheid heeft hiervoor zelfs twee biljoen dollar over. Deze extreme uitgaven zorgden voor een positief effect op de renteniveaus. 

Vorige maand zijn de wereldwijde aandelenportefeuille met ongekende snelheid gedaald, met een licht herstel in de laatste week. Uiteindelijk daalden aandelen met ongeveer 13 procent en opkomende markten met 15 procent. Vastgoed had het met -24 procent tevens flink te verduren. Daarnaast namen de kredietrisico’s fors toe, waardoor spreads op high yield en emerging markets debt hard opliepen en het verlies met 14 procent toenam. Ook euro staatsobligaties behaalden een negatief resultaat vanwege toegenomen landenrisico’s en de oplopende rente als reactie op de extreme overheidsuitgaven. De vastrentende waardenportefeuille daalde met ruim 8 procent. De portefeuille daalde in waarde met 11,6 procent.

Dekkingsgraden gaan flink onderuit

Met een gemiddelde dekkingsgraad van 85 procent zullen de meeste fondsen afgelopen maand onder de kritische dekkingsgraad gezakt zijn. Dit betekent opnieuw dat miljoenen mensen afstevenen op een korting op hun pensioen per het einde van dit jaar. Het is de vraag of in de rest van het jaar nog het herstel zal volgen dat nodig is om kortingen te voorkomen. De komende maanden lijken nog volledig in het teken van corona te staan met alle economische consequenties van dien. “Toch is het van belang om rustig te blijven in deze omstandigheden en niet de emotie te laten regeren”, zegt Frank Driessen, Chief Executive Officer van Aon Retirement & Investment. “Pensioenfondsen zijn langetermijnbeleggers en moeten bij hun uitgangspunten blijven. Dat kan betekenen dat fondsen nu bijvoorbeeld aandelen bij moeten kopen.” Niettemin zullen veel deelnemers komende periode geïnformeerd worden over een mogelijke korting per einde dit jaar.

Draagvlak pensioen onder druk

Op dit moment hebben mensen andere zaken aan hun hoofd en zal pensioen minder de prioriteit hebben. Mocht de coronacrisis aanhouden en de dekkingsgraden op dit lage niveau blijven, dan hangen voor miljoenen Nederlanders kortingen boven het hoofd. Dat zal het draagvlak voor pensioen alleen maar doen afnemen en de lage rentestand maakt het extra moeilijk. “De druk op de politiek zal in het laatste kwartaal van dit jaar toenemen om kortingen te voorkomen en de rust in pensioenland te bewaren”, zegt Frank Driessen, Chief Executive Officer van Aon Retirement & Investment. “Het contract zonder rekenrente zou wel eens als uitweg in deze moeilijke economische tijden kunnen fungeren. Het blijven zeer onzekere tijden en het is de vraag hoe hard de coronacrisis de wereldwijde economieën nog verder gaat raken.”