Horizontaal toezicht vermindert agressieve belastingpraktijken

“Een moderne belastingdienst moet een op vertrouwen gebaseerde toezichtsaanpak opnemen in zijn compliance risk management strategie voor grote ondernemingen. Met een zogeheten coöperatief compliance programme (CCP) – zoals het horizontaal toezicht in Nederland – wordt de fiscale zekerheid vergroot en kunnen agressieve belastingpraktijken worden verminderd.” 

Dit is een van de conclusies die drs. Maarten Siglé RA trekt in zijn proefschrift ‘The effects of cooperative compliance programmes’, waarvoor hij op 21 mei 2019 zijn doctoraat ontvangt van Nyenrode Business Universiteit.

Afgelopen decennia hebben op vertrouwen gebaseerde toezichtstrategieën bij particulieren veel aandacht gekregen. Er is bewezen dat deze strategieën kunnen bijdragen aan betere regelnaleving door particulieren. Met zijn onderzoek heeft Siglé zijn hypothese getest dat een dergelijke aanpak ook een positief effect heeft bij grote ondernemingen. Zo stelt Siglé: “Voor een onderneming wordt de ervaren zekerheid over de belastingpositie vergroot en voor een belastingdienst kan een dergelijke aanpak een positieve bijdrage leveren aan betere regelnaleving door grote ondernemingen”.

Werkrelatie en fiscale beheersing
Volgens Siglé zijn er twee cruciale factoren bij een CCP: een goede werkrelatie tussen een belastingdienst en grote ondernemingen en goede fiscale beheersing door die grote ondernemingen (het zogenoemde tax control framework). Het horizontale toezicht is gebaseerd op vertrouwen tussen belastingdienst en onderneming. Dit betekent dat beide moeten bijdragen aan een goed functionerende werkrelatie. Vanuit de onderneming is de mate van transparantie een belangrijke factor in het bouwen van deze werkrelatie. Een belastingdienst moet juist zorgen voor een rechtvaardige behandeling van de onderneming om de beoogde werkrelatie op te kunnen bouwen. Deze rechtvaardige behandeling kan leiden tot de indruk dat ondernemingen en belastingdienst ‘deals’ maken als onderdeel van deze toezichtsaanpak. Dat is volgens Siglé onzin. “Deze manier van toezicht houden zorgt juist voor een daling in agressieve belastingpraktijken. En het tax control framework zorgt voor de gewenste zakelijke onderbouwing van de belastingpositie van grote ondernemingen.”
 
Gelijkwaardigheid en vertrouwen
Siglé concludeert dat CCP’s juist goed kunnen werken voor grote ondernemingen: “Zij lijken nou eenmaal minder gevoelig te zijn voor machtsmiddelen zoals boetes en naheffingen.” Door de gelijkwaardige interacties tussen grote bedrijven en overheden ontstaat er vertrouwen. Dit vertrouwen leidt tot transparantie en verbeterde processen. De daarmee verbeterde fiscale beheersing levert meer zekerheid op. En dat is voor beide partijen een veel effectievere en efficiëntere werkwijze dan het traditionele toezicht achteraf.

De samenvatting van het proefschrift van Maarten Siglé is hier te downloaden.