Onderzoek: Effectieve druk vennootschapsbelasting toegenomen

In de periode 2010-2020 is de effectieve druk van de Vennootschapsbelasting (Vpb) toegenomen. Zo blijkt uit onderzoek van Tilburgse promovendi Jesse van der Geest en Christian Peters. Het onderzoek dat onlangs in het economenblad ESB gepubliceerd werd neemt de effectieve belastingdruk van in Nederland gevestigde ondernemingen onder de loep. Uit het onderzoek komen enkele interessante bevindingen naar voren.

Allereerst blijkt uit de bevindingen dat zeer grote ondernemingen in 2020 de hoogste effectieve belastingdruk hadden (23,6%), vergeleken met ondernemingen van andere bedrijfsgrootten. Dit terwijl deze ondernemingen in 2010 nog relatief de laagste belastingdruk kenden (20,1%). Dit betekent een stijging van 3,5 procentpunt voor deze zeer grote bedrijven. Dit is opvallend, omdat in het politieke en publieke debat vaak de indruk wordt gewekt dat grote ondernemingen kunnen profiteren van allerhande belastingfaciliteiten terwijl het MKB onder een hogere belastingdruk gebukt gaat. Een dergelijk beeld komt dus niet uit het onderzoek naar voren. De effectieve belastingdruk voor kleine, middelgrote en grote ondernemingen bleef in dezelfde periode relatief stabiel. Voor de gehele steekproef steeg de effectieve belastingdruk in de periode 2010-2020 van 21,3 procent naar 22,4 procent.

Daarnaast laat het onderzoek zien dat de effectieve belastingdruk voor ondernemingen niet veel lager ligt dan het wettelijke tarief van de Vennootschapsbelasting. Van der Geest en Peters kijken naar enkelvoudige commerciële jaarrekeningen. Hun onderzoek richt zich dus op wat in Nederland gevestigde entiteiten in Nederland aan Vpb betalen. Alhoewel Nederland internationaal soms bekend staat als belastingparadijs, vinden de auteurs dat bedrijven van eigen bodem relatief een hoog percentage van hun Nederlandse winsten afdragen aan de schatkist. Dit zegt echter niets over winsten die verschoven zijn naar het buitenland. Toekomstig onderzoek zal verder uit moeten wijzen hoe groot de omvang van internationale belastingontwijking in de Nederlandse belastingpraktijk is.

De resultaten van Van der Geest en Peters staan in contrast met die van het CBS. Het CBS vond tussen 2006 en 2017 een daling van de effectieve druk van de vennootschapsbelasting. Het onderzoek maakt gebruik van een private database met financiële kengetallen, waardoor de steekproef omvangrijker is dan bijvoorbeeld die van het CBS of eerdere onderzoeken. De promovendi van Tilburg University analyseren in totaal 47.595 jaarrekeningen. Daarnaast wordt er in het onderzoek van het CBS geen rekening gehouden met uitschieters en worden verliesgevende bedrijven ook meegenomen, een mogelijke verklaring voor de verschillen.

De oorzaak van de toename laten de onderzoekers in het midden. Zij concluderen: “De toename in de effectieve belastingdruk zou er ook op kunnen wijzen dat de faciliteiten en provisies in de Nederlandse belastingwetten minder aantrekkelijk zijn geworden voor ondernemingen gedurende de steekproefperiode, of dat de controles door de Belastingdienst zijn toegenomen of efficiënter zijn geworden. Tot slot zouden de resultaten kunnen wijzen op minder mogelijkheden tot belastingontwijking. De geobserveerde toename in effectieve belastingdruk, specifiek voor zeer grote ondernemingen, kan een indicatie zijn dat de recente ontwikkelingen om belastingontwijking tegen te gaan vooral effect hebben gehad op de belastingdruk van de grootste ondernemingen.”