Ombudsman: Zelfstandigen in financiële problemen door kwijtschelding leenbijstand

12 oktober 2015

Er is nog altijd geen oplossing voor zelfstandigen waarbij de kwijtschelding van leenbijstand leidt tot terugvordering van toeslagen die zij ontvangen. Hierdoor kunnen zij opnieuw financieel kopje onder gaan. De Nationale ombudsman dringt er bij de politiek op aan dat er een structurele oplossing komt.

De Nationale ombudsman heeft in december 2014 aangedrongen op een oplossing bij de staatssecretaris van Financiën en de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. ‘Dat heeft tot nu toe tot niets geleid, terwijl zij ook eerder al beterschap beloofden,’ aldus de ombudsman. Om de impasse te doorbreken vraagt de ombudsman de Vaste Commissie voor Financiën van de Tweede Kamer om op politiek niveau het probleem onder de aandacht te brengen.

Zelfstandigen die financieel in de knel zitten, kunnen van hun gemeente een lening krijgen: leenbijstand. De gemeente kan de lening achteraf deels kwijtschelden. Dit kan leiden tot terugvordering van flinke bedragen aan toeslagen. De Belastingdienst ziet de kwijtschelding namelijk als inkomen en vordert eerder uitbetaalde toeslagen terug omdat het inkomen te hoog is. Het moeten terugbetalen van toeslagen kan tot ernstige betalingsnood leiden. De kwijtschelding is namelijk ‘papieren inkomen’, het geld is eerder al ontvangen. ‘Terwijl de leenbijstand bedoeld was om de zelfstandige vooruit te helpen, raken zij als dat niet lukt, door de Belastingdienst opnieuw achterop. Sommige zelfstandigen zakken zelfs onder de bijstandsnorm’, aldus de ombudsman.

Ambtenaren en rechters die de problematiek willen oplossen lopen tegen de grenzen van hun bevoegdheid aan. In 2013 is hierover ook in de Tweede Kamer gesproken en de toenmalige staatssecretaris van Financiën zou zoeken naar een oplossing. ‘Die is er nog altijd niet. De ombudsman vindt het ernstig dat een structurele oplossing uitblijft. Hij kan zelfstandigen die bij hem aankloppen met klachten over de situatie, geen antwoord meer geven op de vraag waarom dit het geval is. Een juiste wetstoepassing leidt hier tot een uitkomst die niemand wil. Maar door niet in te grijpen blijven de problemen voor zelfstandigen onverkort bestaan. Daarmee schiet de overheid ernstig tekort tegenover hen,’ zo stelt de Nationale ombudsman.

• Brief aan Vaste Commissie voor Financien over problemen rond kwijtschelding leenbijstand

Rick de Ruiter