NOCLAR: ‘RA’s spreken gelukkig dezelfde taal’

Dat vindt Malika Bensellam Bouhtala RA, riskmanager bij Translink en bestuurslid van de NBA Ledengroep Accountants in Business. 

Interview: Peter Steeman 
Fotografie: José van Riele

Wat vind je van de nieuwe NOCLAR gedragsregels?
“Ik moet bekennen dat mijn eerste reactie was: weer een checklist die we moeten afwerken. Voor mij gaat het daar binnen het beroep niet over. Het gaat juist om het principe dat er achter zit. Ik ben er dieper ingedoken omdat ik april van dit jaar ook mijn mondeling examen RA moest afleggen. Wanneer je NOCLAR als een op zichzelf staand instrument beoordeelt, heeft het al snel een negatieve associatie. We moeten al zoveel. Iedereen heeft het druk. Maar als je er vanuit de historie naar kijkt, is het een ander verhaal. Het accountantsberoep ligt onder een vergrootglas. Kijk naar de kritische rapportages van de AFM. Dit is eigenlijk een noodzakelijke stap. Hiermee houden we onze vertrouwensrelatie binnen het maatschappelijk verkeer in stand. Je geeft als NBA ook een signaal af naar de leden. Wat ik er mooi aan vind is dat het voor alle accountants geldt, net als de VGBA. Dat we als beroepsgroep eenduidig handelen als bedrijven zich niet aan wet- en regelgeving houden. Met NOCLAR maak je het concreet met een stappenplan dat per omgeving is aangepast. Dit is de NBA-interpretatie van ethisch handelen. Het maakt niet uit wat voor functie je hebt als RA, hier moet je je aan houden.”

Een stappenplan voor de riskmanager zit er niet bij, is dat een probleem? 
“Nee. Onze standaarden zijn gelukkig principle based. Het zou te ver voeren om voor alle accountants in business aparte gedragscodes te formuleren. Ons handelen is van grote invloed op de maatschappelijke rol die we hebben als RA. Ik ben Risk Manager bij Translink. Ook daar dien je een maatschappelijk belang. Het zou fout zijn als ik mij van een gedragscode distantieer omdat ik geen controlerend accountant ben.”

Tegen welke dilemma’s loop je aan als riskmanager? 
“Mijn opstelling als RA is niet gerelateerd aan mijn werkomgeving maar aan onze fundamentele beginselen uit de VGBA. Voor de toepassing van NOCLAR is mijn werkomgeving daarom niet relevant, de interactie met deze omgeving en mijn opstelling als RA wel. Ik zie NOCLAR als een leidraad waarin een handelswijze bij vaststelling van specifieke dilemma’s is voorgesteld. Bij Translink werk ik nog maar een paar maanden als riskmanager, dus daar kan ik nog niet veel over zeggen. Bij mijn vorige werkgever de Nederlandse Zorgautoriteit had ik te maken met het persoonsgebonden budget, dat is een fraudegevoelig proces. In de zorgmarkt is er veel interactie met ketenpartijen en daardoor speelden verschillende belangen een rol. Vanuit mijn dubbele rol als RA in opleiding en beleidsmedewerker bij de NZa was het soms lastig vaktechnische vraagstukken te beoordelen. Als accountant in business heb ik dan dubbele petten op. Je werkt in een organisatie waarin RA’s ondervertegenwoordigd zijn en dus de fundamentele beginselen niet voor iedereen van toepassing zijn. Ik kon daar gelukkig met collega’s over sparren. Mijn vaste stelregel is om in het geval van een dilemma aan de bel te trekken bij mijn leidinggevende. Die was in mijn tijd bij de NZa gelukkig ook een RA. We spraken dezelfde taal. Dat vond ik prettig. Gedeelde principes maken gesprekken makkelijker. We konden het probleem inhoudelijk bespreken waardoor het voor mij geen dilemma meer was.” 

Wat is belangrijk bij het vormen van je eigen morele kompas? 
“Ethiek en moraal zijn heel subjectieve begrippen die je op allerlei manieren kan interpreteren. Daarom is verandering van werkkring, ook tijdens een traineeship, een heel belangrijke. Als je alleen maar als controlerend accountant werkt, stopt je taak bij het afgeven van de controleverklaring. Als accountant in business kijk je veel breder, waardoor je ook met meer of andere dilemma’s wordt geconfronteerd. Ik ben niet alleen geïnteresseerd in de cijfers. Cijfers vormen het eindpunt van een heel proces waarin mensen de belangrijkste variabele zijn. Al op jonge leeftijd ontwikkelde ik een interesse voor gedragswetenschappen. Tijdens mijn studie heb ik mij ook verdiept in de moraalfilosofie. Waarom vertonen mensen bepaald gedrag? Wat drijft iemand tot crimineel gedrag of juist het omgekeerde? Ethiek en moraal moet je tijdens de accountantsstudie onderwijzen. Niet alleen vanuit de praktische insteek maar juist met aandacht voor de geschiedenis van de moraliteit zodat je meer kennis krijgt van het menselijk handelen. Ik houd erg van geschiedenis en de invloed van cultuur op de samenleving. Ik kom net terug van een vakantie in Marokko. Daar wordt heel anders naar moraal gekeken. Vanuit mijn perspectief kijk ik met verbazing naar zaken die daar heel gewoon worden gevonden. Het is heel cultureel bepaald. Protagoras was een van de eerste Griekse Sofisten die in de vierde eeuw voor Christus al schreef: de mens is de maat van alle dingen.”

Dit artikel is eerder verschenen in een speciaal themamagazine van de NBA, getiteld "Ethiek + de accountant in business". U kunt deze uitgave hier lezen.

[avg-advertorial slug=”verstevig-groei-waarborg-continuiteit-en-voorkom-verrassingen”]