Nationalisme grootste bedreiging voor economische stabiliteit

Dat blijkt uit het International Business Report (IBR) van Grant Thornton. 

Het IBR stelt vast dat het zakelijk optimisme wereldwijd in het tweede kwartaal van 2018 netto 54 procent bedraagt – een daling ten opzichte van het recordcijfer van netto 61 procent voor het eerste kwartaal van 2018. Een sterke terugval van het zakelijk optimisme vond met name plaats in de EU; voor de hele regio daalde dit van netto 60 procent naar netto 46 procent. Alle drie de grootste economieën in de regio noteren een lager cijfer; in Frankrijk daalde het zakelijk optimisme met 37p naar netto 38 procent en in het Verenigd Koninkrijk van netto 31 procent naar netto 17 procent. In Duitsland het daalde het optimisme met 6p naar netto 74 procent.

Frank Ponsioen, CEO bij Grant Thornton in Nederland: “In het eerste kwartaal kwam in de IBR al naar voren dat, ondanks dat de economische prestaties in de EU sterk bleven, een aantal politieke problemen werd verwacht. De grootste zorg volgens bedrijfsleiders in Europa is de toename van het populistische sentiment – nog boven de zorgen over Brexit. Een op de vijf (19 procent) van de bedrijven uit de eurozone noemt de toename van populariteit van nationalistische politieke partijen als de grootste bedreiging voor de economische stabiliteit in de EU. De zorg van bedrijfsleiders is dat het nationalisme de bestaande handelsverdragen en economische integratie binnen de EU ondermijnt.”

In Nederland bereikt optimisme recordhoogte
Opmerkelijk is dat in Nederland het optimisme stijgt met 9p naar 96 procent. Dit optimisme sluit aan op de verwachtingen volgens het Centraal Planbureau waarbij de Nederlandse economie in 2018 met 3,2 procent groeit en in 2019 met 2,7 procent. Dit betekent dat de Nederlandse economie de eurozone met 0,6p per jaar overtreft. De resultaten van de IBR tonen een hoog optimisme, terwijl de zakelijke vooruitzichten in Nederland dalen. De IBR meet de verwachtingen van bedrijfsleiders voor de komende 12 maanden. Het totaal aantal bedrijfsleiders dat een omzetstijging verwacht minus het aantal dat een afname verwacht, is gedaald van 84 procent in Q1-2018 naar 56 procent in Q2-2018. Bij de voorspellingen voor de verkoopprijzen en export is eenzelfde daling te zien. De verwachting voor hogere verkoopprijzen werd met 24p naar beneden bijgesteld en staat nu op 28 procent. Ook de verwachting voor een toename van export werd naar beneden bijgesteld: van 48 procent in Q1-2018 naar 24 procent in Q2-2018 (-24p).

Ponsioen: “Bij het optimisme vragen we bedrijfsleiders hoe zij over de Nederlandse economie denken. De andere vragen gaan over de verwachtingen voor de komende 12 maanden voor hun eigen onderneming. Hier zien we grote verschillen, wat duidt op duidelijke zorgen onder Nederlandse bedrijfsleiders. Het is interessant om te zien of de verwachtingen blijven dalen en de zorgen in het volgende onderzoek in Nederland toenemen. Als dat zo is zal, ondanks de lichte daling in de voorspelde economische groei, ook het optimisme in Nederland afnemen.”

Investeringen blijven uit
Nu de politieke onzekerheid in Europa aanhoudt, stellen bedrijven grote investeringsbeslissingen uit. Dit blijkt ook uit de investeringscijfers uit de IBR; de percentages voor Q2-2018 bleven in Europa redelijk contant. De verwachte investering in nieuwe gebouwen daalt naar 20 procent (-2p) en in R&D naar 19 procent (-1p). De verwachte investering in technologie laat een kleine stijging zien van 4p naar 46 procent. In Nederland dalen de verwachte investeringen harder met respectievelijk -16p (12 procent), -14p (24 procent) en -2p (50 procent).

Ponsioen: “Het dalende wereldwijde economische optimisme wijst erop dat de mondiale conjunctuurcyclus mogelijk het hoogtepunt is gepasseerd. Gegevens van Eurostat laten zien dat de groei in de eurozone vertraagde van 0,7 procent in het laatste kwartaal van 2017 tot 0,4 procent in het eerste kwartaal van 2018. Bedrijven doen er goed aan om structurele investeringsmogelijkheden te identificeren en uit te voeren nu de conjunctuur in Nederland op zijn top is, zodat zij kunnen inspelen op de verwachte economische veranderingen waar economen op wijzen.”

Zorgen om geschoolde werknemers nemen toe
Dat het hoog tijd is om te investeren blijkt ook uit het feit dat 40 procent van de zakelijke leiders wereldwijd de beschikbaarheid van geschoolde werknemers ziet als de grootste belemmering voor groei. In Nederland stijgt dit percentage van 40 procent naar maar liefst 64 procent (+24p). Ook volgens het Centraal Planbureau daalt de werkloosheid in Nederland nu snel, naar 3,9% dit jaar en 3,5% in 2019. Hierbij signaleren zij dat bedrijven vaker een vast arbeidscontract bieden en hogere lonen betalen om werknemers te kunnen aantrekken of te behouden.

Ponsioen: “Door nu te focussen op structurele groei kunnen bedrijven hun personeelsbestand en infrastructuur versterken, wat zorgt voor meer wendbaarheid en flexibiliteit die nodig is om te kunnen reageren op komende economische en politieke verschuivingen. Zo kunnen bedrijven die het potentiele risico van instabiliteit dichter bij huis willen verminderen, kiezen om zich te vestigen of te groeien op markten buiten Europa. Het is belangrijk om te anticiperen op onzekerheden. Op het hoogtepunt van deze cyclus kunnen bedrijven structurele investeringen gebruiken om toekomstige groei en welvaart te waarborgen.”