Lakeman: ruim 14 miljard renteswapschade door falen DNB en AFM

Dat stelt voorzitter Pieter Lakeman van Stichting Onderzoek Bedrijfs Informatie (SOBI) in zijn vandaag verschenen boek ‘Banken & falende toezichthouders’ . Hij noemt de jarenlange afzijdigheid van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) onthutsend en typeert de houding van voormalig topman Wellink van De Nederlandsche Bank (DNB) als ‘labbekakkig’. Het ontbrak aan elke vorm van controle door DNB, aldus Lakeman die de schadevergoeding van 10,6 procent die banken gemiddeld aan gedupeerden willen betalen volstrekt ontoereikend acht.

In ‘Banken & falende toezichthouders’ stelt Lakeman dat er ten tijde van de verkoop van risicovolle renteswaps (vooral in 2007 en 2008, bijna 10.000 contracten per jaar) het nodige schortte aan de moraliteit van bankbestuurders. Er viel ethisch gezien veel op hen aan te merken. In dat verband noemt hij wijlen Rabo-topman Lense Koopmans, die sinds de jaren 70 regelmatig in opspraak kwam: “Zo iemand mag gewoon niet door de keuring komen. Niettemin heeft DNB geen enkel blijk van afkeuring gegeven.” 

Over voormalig topman Rijkman Groenink van ABN AMRO en de huidige president commissaris De Swaan zegt hij in zijn boek: “Zij hebben bij de verkoop van inferieure renteswaps willens en wetens enkele duizenden vaste klanten in het pak genaaid.”

Voormalig DNB-president Nout Wellink was in de optiek van Lakeman als toezichthouder “ongeschikt doordat zijn optreden te slap was en hem de moed ontbrak om krachtig in te grijpen”. Ook oud-voorzitter Arthur Docters van Leeuwen van de AFM oefende geen controle uit op het marktgedrag van banken bij de verkoop van renteswaps. De SOBI-voorzitter vroeg Docters van Leeuwen of hij heeft overwogen om maatregelen te nemen tegen banken die rentederivaten verkochten. Docters van Leeuwen meldde in een mail aan Lakeman zich “niet geroepen te voelen om allerlei vragen gesteld door een mij onbekende persoon te beantwoorden. Waarom stelt u deze vragen niet aan mijn opvolgster? Overigens heb ik geen herinneringen aan rentederivaten. Op volgende e-mails zal ik niet ingaan.”

Dat het renteswap-drama zulke grote vormen aan kon nemen verklaart Lakeman mede uit kuddegedrag: “Het is voor menigeen minder zenuwslopend om meningen en inzichten van vrienden en relaties te absorberen dan contrasterende eigen inzichten te volgen of te verdedigen. Micro-sociaal is dat ook de veiligste weg. Wanneer je dezelfde foute beslissingen hebt genomen als alle anderen in je omgeving of bedrijfstak, valt je fout niet op. Wanneer je met zijn allen de regels overtreedt, word je niet gepakt.” 

Het falen van de AFM, DNB en ook het Waarborgfonds Sociale Woningbouw en Centraal Fonds Volkshuisvesting heeft volgens Lakeman enorme schade aan de sector veroorzaakt. Het Waarborgfonds benadeelde woningcorporaties in zijn ogen financieel zwaar door hen aan te moedigen om renteswaps af te sluiten.

In zijn boek plaatst Pieter Lakeman de handel in renteswaps en andere inferieure financiële producten in een breed, internationaal perspectief. Al een jaar vóór de val van Lehman Brothers wees hij in 2007 de Europese Commissie er op dat Amerikaanse banken reeds jarenlang met de verkoop van ondeugdelijke producten het internationale bankwezen ondermijnden.

Het boek ‘Banken & falende toezichthouders’ verschijnt bij uitgeverij Aspekt en is vanaf 6 december voor €19.95 te koop. ISBN-nummer 9789463384858.