Klantenscreening met AI door bank mag toch

De Nederlandsche Bank (DNB) had onlinebank bunq niet mogen verbieden kunstmatige intelligentie in te zetten bij het screenen van klanten voor de bestrijding van witwassen. Daarover heeft de toezichthouder een gevoelige nederlaag geleden bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb).

Bunq-oprichter Ali Niknam spreekt van "een historische dag." Volgens hem heeft de rechter bunq grotendeels in het gelijk gesteld en zo "de weg vrijgemaakt voor vooruitgang". "Hierdoor kunnen wij doorgaan met het gebruiken van onze eigen screeningmethode en kunnen we daar ook verder in investeren."

Nog nooit eerder sleepte een bank de toezichthouder voor de rechter over een zodanig fundamentele kwestie, aldus het relatief kleine bunq. Vaak worden discussies met DNB achter de schermen opgelost. Bij de onlinebank werken ongeveer vijfhonderd mensen

Het stoorde bunq dat de toezichthouder de bank sommeerde dat zij gebruik moet maken van de vastgestelde screeningmethode. Bunq stelde dat deze aanpak ouderwets, minder effectief en niet geschikt was voor een digitale bank en spande een zaak aan.

Niknam geeft aan dat de kans dat criminelen tegen de lamp lopen bij de methode die bunq heeft ontwikkeld, veel groter is. Transacties worden snel gescand op basis van meer dan vijhonderd datapunten, benadrukt hij. Niknam denkt dat ook andere banken blij zullen zijn met de uitkomst van de zaak, omdat zij nu eveneens meer mogelijkheden krijgen.

Volgens de uitspraak heeft DNB niet bewezen dat bunqs manier van screenen in strijd is met de wet. De wet kent namelijk open normen en schrijft niet exact voor op welke wijze banken hun klanten moeten screenen. Bunq heeft in de procedure bovendien goed haar werkwijze, gebaseerd op kunstmatige intelligentie, uitgelegd. DNB heeft daar onvoldoende tegenovergesteld, aldus de hoogste rechter in de zaak.

Toch kan de uitspraak nog verdere gevolgen hebben voor bunq. De toezichthouder heeft wel kunnen bewijzen dat bunq andere antiwitwasregels heeft overtreden. Het gaat dan onder andere om de verplichting onderzoek te doen naar de bron van de financiële middelen van een klant. Ook heeft bunq de regels overtreden die vanwege het risico op corruptie voorschrijven dat een bank verscherpt onderzoek moet doen naar klanten met een belangrijke publieke functie.

DNB reageert door erop te wijzen dat het CBb beide partijen deels gelijk geeft. "We gaan de uitspraak verder bestuderen en onderzoeken wat dit betekent voor het toezicht", laat een woordvoerder weten.Bunq-uitspraak van CBb goed nieuws voor banken

De Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) noemt het oordeel van een rechtbank een steun in de rug voor de hele bankensector. De NVB pleit al langer voor een meer gerichte aanpak van de controles, waarbij het onderzoek intensiever is bij klanten met een groter risico op eventueel witwassen. De uitspraak van het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) bevestigt die lijn, aldus de NVB. Het CBb zou nu meer duidelijkheid bieden over de manier waarop banken hun zogenoemde poortwachtersrol kunnen vervullen. Banken zijn ook voorstander van het "zo optimaal mogelijk inzetten van innovatie" voor het opsporen en bestrijden van witwassen en financiering van terrorisme. Dat zou ook de hinder verminderen voor klanten die niets kwaads in de zin hebben.