Jan de Kroon (Improfin Groep) over navigeren in onzekerheid

Wat doen dertig financiële leiders en twaalf experts in augustus? Dan gaan ze het hebben over het spanningsveld tussen een overvloed aan data en de digitale mogelijkheden en fundamentele schaarste van grondstoffen, tijd en aandacht. Dit is het onderwerp voor Summer School 2025 | ‘Schaarste in overvloed’.

Op 20-22 augustus (Hotel De Ruwenberg) en 27-29 augustus (Topsportcentrum Papendal) vindt de Summer School 2025 | ‘Schaarste in overvloed‘ plaats, georganiseerd door Sijthoff Accountants Academy (voorheen NBA Opleidingen). Jan de Kroon is een van de experts die zijn kennis gaat delen in dit zomerprogramma. Hij is organisatieadviseur en DGA van Improfin Groep.

In zijn sessie ‘De financiële functie in de geopolitieke actualiteit: Navigeren in onzekerheid’ laat hij zien hoe financials en accountants regie kunnen nemen in een wereld zonder voorspelbaarheid. In aanloop naar Summer School 2025 spreken we hem over scenario-denken, de kunst van het loslaten en het verschil tussen wendbaarheid en weerbaarheid.

Navigeren in onzekerheid
Juist in deze tijden waarin voorsorteren lastig is, blijkt volgens Jan de Kroon dat de financiële functie onvoldoende bij het uitzetten van koers en plannen betrokken is geweest. “Er is te weinig nagedacht over verschillende scenario’s en hun impact. En dan grijp je mis op het moment dat een plan B nodig is. Voor financials een kans om zich nu wel te laten zien in termen van ‘wat als’ en ‘als dan’.”

Die proactieve houding is nodig, want hoe lastiger het voorsorteren, hoe belangrijker het is dat de organisatie wendbaar en weerbaar is, vertelt hij. “Voor wendbaarheid is het essentieel dat de verbindingen binnen de organisatie op orde zijn en iedereen op dezelfde bladzijde zit. Tegen de wind in zeilen betekent laveren en herhaaldelijk overstag moeten. Dat lukt alleen met alle hens aan dek.”

Dat geldt ook voor de weerbaarheid, zo vervolgt De Kroon. “Kan de organisatie tegen een stootje? Bij wendbaarheid is de wil tot bijdragen belangrijk. Bij weerbaarheid vooral het vermogen om een tandje bij te zetten als het erop aankomt. Voor beide moeten financials vaak beter schakelen met hun HR collega’s.”

Van roeiboot naar kano naar speedboat
In een recente blog op CFO.nl omschrijft De Kroon de ontwikkeling van de financiële functie als een Echternachprocessie: drie stappen vooruit, twee achteruit. Wat financials vaak tegenhoudt in hun ontwikkeling? Zichzelf, stelt hij scherp. “De gemiddelde finance professional heeft een hoge mate van onzekerheidsreductie in het karakter. Daar is op zichzelf niets mis mee, maar het kan je wel voor de voeten lopen. En dat gebeurt dus ook.”

Wat is er nodig om dit te doorbreken? “De belangrijkste uitdaging voor financials is ‘de kunst van het loslaten”, benadrukt De Kroon. “Een bestuurder heeft weinig belangstelling voor details over het verleden. Daar is immers niets meer aan te veranderen. Het komt aan op keuzes voor een onzekere toekomst, en dan gaat het om hoofdlijnen en scenario’s. Laat dat verleden en al die details los en ga voor de toekomst.”

Zijn oproep: “Stop met het zwoegen in de roeiboot, waarbij je vooral naar het verleden kijkt en af en toe over je schouder. Durf in die wiebelige maar wendbare kano te stappen, en ontwikkel je van lieverlee met hulp van AI tot een speedboat.”

Sturen op het waarom
In zijn sessie tijdens de Summer School werkt De Kroon onder meer met de Levers of Control van Simons en het Competing Values Model van Quinn & Cameron. Geen theorie om de theorie, maar praktische hulpmiddelen die helpen het gesprek te voeren over koers, gedrag en keuzes.

“Het model van Simons biedt mij het meeste houvast,” zegt hij. “Het is een mooie basis onder het succes van organisaties. In tegenstelling tot traditionele benaderingen van management control, zoals die van Anthony en Merchant, beperkt Simons zich niet alleen tot ‘wat en hoe’, maar zijn ook het ‘waarom’ en het ‘wie’ onderdeel van de benadering. Dat maakt het sturen van organisaties minder mechanisch en meer organisch.”

Volgens hem activeert het model van Simons niet alleen de linkerhersenhelft en daarmee de ratio, maar juist ook de rechterhersenhelft en gevoel, zodat er meer balans is. “Met name Quinn & Cameron sluit daar weer mooi op aan. De combinatie van de twee benaderingen laat ook goed zien waarom bijvoorbeeld de marktwerking in de zorg niet werkt.”

‘Wat me verbaast, is de mate waarin finance professionals bijna blind achter tools als PowerBI en AI aanrennen’

Wat kunnen deelnemers direct meenemen uit zijn sessie? “De financiële functie is onbewust vooral heel druk met het verkopen van rapportages aan een interne klant. Maar zelden wordt geïnformeerd naar de klanttevredenheid, want de interne klant kan toch niet weg. De verleende diensten kenmerken zich door een ‘push’-karakter. De werkelijke toegevoegde waarde zit echter in het ophalen van de vraag.”

De Kroon pleit voor een fundamentele rolverschuiving: van push naar pull. “Schuif eens aan tafel bij de interne klant. Wat drijft hem of haar? Wat heeft hij/zij nodig? Durf je traditionele producten los te laten en speel in op de werkelijke behoefte. Een succesvolle verkoper verkoopt niet, maar laat kopen.”

Kritisch op tooling, scherp op de basis
Gevraagd naar een recente ontwikkeling in het vakgebied die hem bijzonder boeit, deelt De Kroon een observatie die veel financials zal raken: “Wat me verbaast, is de mate waarin finance professionals bijna blind achter tools als PowerBI en AI aanrennen. Terwijl je eerst de basis op orde moet hebben. Wat je in de tools laadt moet minstens juist, volledig en tijdig zijn en daarmee betrouwbaar.” Zijn advies is helder: begin dus niet bij de tool, maar bij de fundamenten.

Live leren van Jan de Kroon? Meld je dan aan voor de Summer School 2025 | Schaarste in overvloed op 20-22 augustus in Hotel De Ruwenberg of 27-29 augustus in Topsportcentrum Papendal en neem deel aan zijn sessie ‘De financiële functie in de geopolitieke actualiteit: Navigeren in onzekerheid’. Schrijf je hier in.

Lees ook: Schaarste in overvloed: hoe financials omgaan met paradoxale uitdagingen (Coen Reinders)