Jaarverslagenanalyse: Krimp gehandicaptensector door Wlz

Dat blijkt uit de thermometer van de zorg, de jaarlijkse analyse van jaarverslagen door Intrakoop, de inkoopcoöperatie van de zorg, en Verstegen accountants en adviseurs. De resultaten zijn gebaseerd op de jaarcijfers over 2015 van 163 organisaties, die samen ruim 92% van de organisaties in de Nederlandse gehandicaptenzorg vormen.

Wlz

De Wlz leidt in de gehandicaptenzorg tot een vermindering van het aantal intramurale cliënten en een afname van het wettelijk toegekende budget. Vooral daardoor zijn in 2015 de bedrijfsopbrengsten van de sector gedaald met € 104 miljoen ten opzichte van 2014. Omdat de sector met het verlagen van personeelskosten en het reduceren van investeringen sterk heeft ingezet op kostenbeheersing, is het totale netto resultaat nog positief en zelfs iets beter (+ 2,4 procent) dan in 2014 (+ 2,2 procent).

Terugdringing kosten

Met een stijging van het netto resultaat van € 180 miljoen in 2014 naar € 188 miljoen in 2015 doet de gehandicaptenzorg het financieel nog steeds goed ten opzichte van andere sectoren in de zorg. Deze stijging komt echter alleen tot stand, doordat de sector zelf actief is doorgegaan met het terugdringen van kosten. De bedrijfsopbrengsten dalen het afgelopen jaar met € 104 miljoen. Dit heeft vooral te maken met de ingrijpende effecten die de invoering van de Wlz, de opvolger van de AWBZ, ook in de gehandicaptenzorg teweeg heeft gebracht. Het aantal cliënten dat intensieve zorg op locatie (intramuraal) ontvangt is met 5,9 procent gedaald, terwijl het aantal extramurale cliënten toeneemt. Zo is het aantal cliënten dat zorg krijgt op basis van het volledig pakket thuis (VPT) in 2015 met 17,1% gestegen.

Deze verschuiving heeft grote gevolgen voor het budget van de onderzochte organisaties. Volgens Frank Kaptein, directeur/bestuurder van Intrakoop, is het daarom belangrijk om de ontwikkelingen in de gehandicaptenzorg goed te blijven monitoren: “Ook de gehandicaptenzorg krijgt nu te maken met krimp. Omdat ze goed hebben geanticipeerd op de lagere opbrengsten en de kosten navenant hebben laten dalen, is hun financiële positie niet verslechterd. Maar vanwege de verdergaande extramuralisering van de zorg blijft dit een uitdaging voor de toekomst.”

Aandacht voor druk op liquiditeit

Uit de jaarverslagenanalyse blijkt dat de liquiditeit van de gehandicaptenzorgsector met een ratio van 1,2 gelijk is gebleven ten opzichte van 2014 en dus nog boven de traditionele norm van 1,0 ligt. Wel ziet Intrakoop dat de druk op de liquiditeit binnen de sector toeneemt. Sinds 2015 wordt alleen de door de Wlz bekostigde zorg bevoorschot. De zorg bekostigd vanuit de Zorgverzekeringswet (Zvw) en de WMO wordt op declaratiebasis vergoed. Dat leidt ertoe dat er aanzienlijk beslag gelegd wordt op de liquide middelen van organisaties in de gehandicaptenzorg. Met name organisaties met veel activiteiten op het gebied van jeugdzorg hebben hierdoor te maken met knelpunten in de liquiditeit.

Minder personeel, geen bezuinigingen op zorg voor cliënten

De bedrijfslasten zijn vorig jaar met 1,4 procent gedaald. Dit was onder meer het gevolg van minder intramurale cliënten en een afname van het aantal fte werkzaam in de gehandicaptenzorg met – 2,1 procent. Personeelskosten vormen bijna driekwart van de totale kosten van de sector. Binnen deze personeelskosten valt – naast een daling van de salariskosten met 1,1 procent – met name de stijging van de uitgaven aan personeel dat niet in loondienst is op (+ 10,5 procent). Door gebruik te maken van externe inhuur vangt de gehandicaptenzorgsector gedeeltelijk de daling van het aantal medewerkers in loondienst op. Uit de jaarverslagenanalyse van de gehandicaptenzorg blijkt verder dat de patiënt- en bewonersgebonden kosten in 2015 zijn gestegen met 1,5 procent. Dit zijn onder meer de uitgaven aan therapieën, geneesmiddelen en hulpmiddelen. Hieruit kan geconcludeerd worden dat organisaties niet bezuinigen op goede zorg voor hun cliënten, ondanks een gemiddelde omzetdaling van -1,3 procent.

Flinke afname van investeringen in bedrijven en terreinen

De onderzochte organisaties geven in 2015 samen € 2,7 miljard uit aan inkoop, waarvan € 2,3 miljard aan exploitatiekosten en € 462 miljoen aan investeringen. Dit is een daling van 1,7 procent ten opzichte van 2014. Het zijn vooral de investeringen die in 2015 flink teruglopen, met gemiddeld -12,7 procent (in 2014 -12 procent). Er is minder geïnvesteerd in bestaande gebouwen en terreinen (-33,6 procent), terwijl dat met € 196 miljoen de belangrijkste investeringscategorie is. Dit komt onder andere doordat meerdere organisaties vastgoed hebben afgestoten. Tegelijkertijd nemen de investeringen in materiele vaste bedrijfsactiva in uitvoering en vooruitbetaling toe met 35,6 procent, omdat diverse organisaties hun vastgoed gedeeltelijk vervangen door nieuwbouw.

• Jaarverslagenanalyse 2015 Gehandicaptenzorg