Jaarverslagenanalyse: financiële resultaat ziekenhuizen fors verbeterd

De patiëntgebonden kosten zijn opnieuw, net als voorgaande jaren, harder gestegen dan de bedrijfsopbrengsten van ziekenhuizen. Na een stijging van 4,8 procent in 2014, namen de patiëntgebonden kosten in 2015 toe met 5,8 procent (4,9 miljard euro). Frank Kaptein, directeur/bestuurder van Intrakoop: “Uit onze cijfers blijkt dat bijna 38 procent van de patiëntgebonden kosten bij ziekenhuizen wordt besteed aan medicijnen. De stijging van het gebruik van dure geneesmiddelen en de maatregelen waarbij extramurale geneesmiddelen worden overgeheveld vanuit het geneesmiddelenvergoedingssysteem naar de ziekenhuiszorg vormen een mogelijke verklaring voor de toename van de patiëntgebonden kosten.”

Het aantal klinische opnamen laat tegelijkertijd een dalende trend zien van 1,5 procent (naar 1,6 miljoen opnamen) en dit geldt ook voor het aantal (eerste) poliklinische behandelingen (-4,8 procent). Steeds vaker worden poliklinische behandelingen ondergebracht bij de huisartsenzorg of overgenomen door zelfstandige behandelcentra. Het aantal ziekenhuisbedden blijft daardoor ook dalen met 1,3 procent tot bijna 39.000 bedden bij de onderzochte organisaties.

Minder rode cijfers

Uit de cijfers van de jaarverslagenanalyse van Intrakoop en Verstegen blijkt ook dat het aantal ziekenhuizen dat rode cijfers heeft geschreven is afgenomen. In 2015 rapporteerde bijna 8 procent van de ziekenhuizen een verlies, ten opzichte van ruim 11 procent in 2014. De sector is minder dan voorgaande jaren geconfronteerd met ingrijpende wijzigingen in de bekostiging van activiteiten. De belangrijkste wijziging betreft de afschaffing van aparte tarieven voor de vrijgevestigde medisch specialisten. De impact van de invoering van de integrale tarieven is relatief beperkt gebleven doordat ziekenhuizen deze eenmalige lastenstijging hebben doorberekend. Het gemiddeld eigen vermogen van ziekenhuizen is gestegen tot bijna 6 miljard euro.

Liquiditeit blijft kwetsbaar

De liquiditeit is in 2015 gestabiliseerd op 1,2. Over het geheel genomen is dit toereikend, maar riant is het niet. De liquiditeit blijft daarmee een kwetsbaar financieel aspect voor de sector. Van de 79 onderzochte ziekenhuizen zijn er eind 2015 nog 23 met een liquiditeit lager dan de wenselijke 1,0. In 2014 waren dit er 28. Een bescheiden verbetering, maar het biedt nog weinig ruimte voor tegenvallers of grote investeringen.

Flinke stijging bedrijfslasten

De bedrijfslasten van ziekenhuizen zijn in 2015 flink gestegen met 11,3 procent tot 24,2 miljard euro. Een groot deel van deze toename wordt verklaard door de invoering van de integrale tarieven. Met ingang van 2015 is het niet langer nodig dat zorgverzekeraars apart betalen voor de ziekenhuiskosten en de honoraria voor specialisten. Zonder invoering van de integrale tarieven zou sprake zijn van een stijging van de bedrijfslasten van 3,4 procent.

Ziekenhuizen hebben in 2015 fors ingezet op flexibele arbeid; enerzijds om de personeelskosten in de hand te houden, anderzijds wordt de stijging veroorzaakt door de wijziging in de bekostiging van ziekenhuizen die op 1 januari 2015 is ingegaan. Door de invoering van integrale tarieven wordt het honorarium van vrijgevestigd medisch specialisten geboekt als kosten voor personeel niet in loondienst (PNIL). De kosten voor personeel niet in loondienst zijn daarmee gestegen met 21 procent naar een totaal van 607 miljoen euro. Personeelskosten van ziekenhuizen vormen met gemiddeld 54 procent van de totale bedrijfslasten de grootste uitgavenpost (13 miljard euro). In totaal zijn er ruim 177.000 fte werkzaam.
 
Ook de inkoopuitgaven zijn in 2015 toegenomen, met 5 procent naar 11,7 miljard euro. Dit komt onder andere door de toename van exploitatiekosten, waaronder patiëntgebonden kosten, en een gestegen investeringsgraad. Daarnaast is vooral meer geïnvesteerd in machines en installaties (bijna 30 procent). De post inkoopuitgaven is daarmee bijna net zo omvangrijk als de totale uitgaven aan personeel.

• Jaarverslagenanalyse 2015 ziekenhuizen